De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) kan op zoek naar een nieuwe kapitein. Directievoorzitter Ralph Pans vertrekt naar de Raad van State.
Nieuwe tijden
Maar juist op het punt van de schaalvergroting zit voor Ralph Pans het grote ongemak. Meermalen heeft Pans zich een voorstander getoond van…
Een goede timing. Iets meer dan een decennium geleden trad de PvdA’er Pans aan als belangrijkste baas van de gemeentelijke koepelorganisatie. Sinds zijn mislukte sollicitatie naar het burgemeesterschap van Utrecht in 2007 ging vriend en vijand er vanuit dat hij zijn langste tijd bij de VNG had gehad. Iemand die openlijk aangeeft ergens anders meer uitdaging te zien, is daarna meestal snel vertrokken. Zo’n wegsolliciteer- actie komt je geloofwaardigheid niet echt ten goede. Uiteindelijk bleef Pans nog vijf jaar aan.
Dat hij nu dan toch vertrekt, is voor zowel Pans als de VNG goed. Natuurlijk, je kunt zeggen dat er spannende tijden aanbreken voor de gemeenten, op een moment dat er naast een flinke taakuitbreiding een minstens zo ingrijpende bezuiniging aan zit te komen, gecombineerd met een immense schaalvergroting: het kabinet wil toe naar gemeenten van minimaal 100.000 inwoners. Voor de behartiging van de gemeentebelangen zou het goed zijn als er een stevig ingewerkt VNG-bestuur zit.
Maar juist op het punt van de schaalvergroting zit voor de VNG-directievoorzitter het grote ongemak. Meermalen heeft Pans zich een voorstander getoond van een gemeentelijke schaalvergroting. In 2007, in het programma Buitenhof, en meest recentelijk in 2010. Toen kwam de VNG-top plompverloren met een zowaar nog drastischer herindelingsplan op de proppen: Thorbecke 2.0. In de daarin getekende bestuurlijke kaart van Nederland was nog slechts plaats voor 30 supergemeenten. ‘Onvermijdelijk’, vond ook VNGvoorzitter Annemarie Jorritsma.
De afloop is bekend. Een storm van protest stak op onder met name de kleine gemeenten en de VNG-top haalde bakzeil. De dirigenten Pans en Jorritsma liepen te ver voor de fanfare uit en werden door de leden teruggefl oten. Het bestuur trok het voorstel voor het VNG-congres ‘Nieuwe Tijden’ in Leeuwarden terug. Pans c.s. gingen vervolgens ‘in gesprek’ met de achterban. De uitkomst daarvan vormde de basis voor een nieuw VNGstandpunt over de bestuurlijke (her)inrichting van ons land: geen grote sprong voorwaarts meer, maar bescheiden stapjes. De VNG-leiding kon na die draai aanblijven, maar had qua geloofwaardigheid wel een deuk opgelopen.
Met de nieuwe herindelingsvoornemens van Rutte II, komt de zittende VNG-top in een lastig parket. Wetend wat de eigen voorkeur van Pans is waar het om schaalvergroting gaat, hoe geloofwaardig is het om dan ten overstaan van het kabinet het standpunt van de VNG-leden te verdedigen? De vraag stellen is hem beantwoorden. Die verdediging kan beter aan een volgende directeur van PvdA-huize worden overgelaten.
