Achter gesloten deuren wordt de komende weken aan een nieuw kabinet gewerkt. Zoals het er nu naar uitziet, gaan VVD en PvdA samen een nieuwe regering vormen, vooralsnog zonder een derde partij. Rutte en Samsom hebben beloofd er geen slap compromis van te maken, maar dossiers ‘uit te ruilen’ en elkaar een en ander ‘te gunnen’.
Geen waterig compromis
VVD en PvdA werken samen aan een nieuw kabinet. Wat zullen de consequenties zijn voor de gemeenten?
Dit betekent dat gemeenten voorlopig niet meer kunnen doen dan afwachten. En niet alleen totdat een regeringsakkoord naar buiten komt, maar ook de maanden daarna. Want het wordt een akkoord op hoofdlijnen, zo is afgesproken. De vakministers gaan de besluiten verder in detail uitwerken.
Voor gemeenten wordt het in eerste instantie dus al spannend welke partij welke dossiers binnenhaalt. Op veel beleidsterreinen maakt het nogal wat uit of de VVD een dossier onder zijn hoede neemt of de PvdA. Zoals de decentralisaties werk en de begeleiding Algemene wet bijzondere ziektekosten (Awbz), om maar eens wat te noemen. Of wat te denken van de nullijn voor ambtenaren. De PvdA is tegen de nullijn, de VVD wil de ambtenarensalarissen in ieder geval tot 2014 bevriezen. Ook wat betreft de aanpak van de ‘bestuurlijke drukte’ lopen de opvattingen behoorlijk uiteen; de liberalen willen de gemeenteraden een kwart kleiner maken, de sociaaldemocraten vinden de zogeheten dualiseringscorrectie van min 10 procent voldoende.
Nadat duidelijk is welk dossier en welk departement een VVD of een PvdA-bewindsman of –vrouw aan het hoofd krijgt, kan het vervolgens nog maanden duren voordat de plannen-op-hoofdlijnen zijn uitgewerkt. En pas dan wordt het écht duidelijk wat er de komende jaren op gemeenten afkomt. Het maakt nogal een verschil of een Jetta Klijnsma (PvdA, tot 2010 staatsecretaris sociale zaken en werkgelegenheid) zich gaat buigen over een regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt, of dat – pak ‘m beet – demissionair staatssecretaris Paul de Krom (VVD) ‘zijn’ dossier Wet werken naar vermogen weer uit de ijskast mag halen.
Los van welk kabinetsbeleid dan ook, is door al wel becijferd dat gemeenten komend jaar 750 miljoen euro minder te verhapstukken hebben. Voor deze daling van de financiële ruimte hebben de gemeentefondsbeheerders van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Financiën de gemeenten op Prinsjesdag in de begroting van het gemeentefonds voor 2013 alvast gewaarschuwd.
Verder onheil kan over individuele gemeenten worden uitgestrooid bij de herverdeling van het gemeentefonds. Omdat de huidige verdeling scheef is, verwacht het rijk in 2014 met een eerlijker verdeling van de middelen te komen. Sommige gemeenten zullen er dan op vooruit, andere er op achteruit gaan. Het enige zekere in deze onzekere tijden is dat gemeenten de broekriem blijvend moeten aanhalen.
