Gemeente Almere was ‘ernstig nalatig’
De gemeente Almere heeft de grondrechten van de moslimgemeenschap onvoldoende beschermd.

De gemeente Almere is ‘ernstig nalatig’ geweest bij het beschermen van de grondrechten van de moslimgemeenschap. Dat stelt de Ombudsman Metropool Amsterdam in een rapport dat dinsdag is verschenen. Uit het onderzoek blijkt dat de gemeente moskeeën liet monitoren door het bedrijf NTA en dat dit werd gefinancierd met geld van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), onderdeel van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Inbreuk op fundamentele rechten
Deze monitoring gebeurde zonder medeweten van de betrokkenen zelf en ook de gemeenteraad was niet op de hoogte. De gemeente heeft hiermee inbreuk gepleegd ‘op meerdere fundamentele rechten zoals privacy en godsdienstvrijheid’. Volgens de ombudsman heeft Almere te veel vertrouwd op het ingehuurde bedrijf en op de NCTV en had de gemeente kritischer ‘eigen onderzoek moeten doen of de grondrechten van mensen voldoende geborgd waren’.
Dick Schoof
Almere was een van meerdere gemeenten die undercover onderzoek lieten doen naar moskeeën. Dit kwam in 2021 aan het licht door onderzoek van NRC. De krant meldde later dat de oud-burgemeester van Almere, Franc Weerwind, verkeerd was geïnformeerd over de grote risico's van de geheime onderzoeken door Dick Schoof. Schoof was destijds secretaris-generaal van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Daarvoor was hij jarenlang baas van de NCTV.
Vertrouwen flink geschaad
De onderzoeken hebben het vertrouwen van de moslimgemeenschap in Almere flink geschaad, ziet ombudsman Munish Ramlal. Om dit vertrouwen te herstellen moet de gemeente zich meer bewust tonen van de impact van haar handelen, erkennen dat er fouten zijn gemaakt en volledige openheid van zaken geven. ‘Het stemt hoopvol dat de gemeente Almere het roer heeft omgegooid bij nieuw onderzoek en daar ook de raad bij betrokken heeft’, aldus de ombudsman.
Stop met het routinematig afschilderen van moslims als bedreiging
Noem moslims geen bedreiging
‘Het is goed dat er excuses zijn aangeboden en dat de banden worden aangehaald. Het is tegelijkertijd ook verstandig dat de gemeente de tijd neemt om eens goed te reflecteren op wat hier gebeurd is en welke lessen te trekken zijn, zodat dit in de toekomst niet gaat herhalen.’ Tot slot roept de ombudsman op om te stoppen met ‘het routinematig afschilderen van moslims als bedreiging’, volgens hem de onderliggende oorzaak van ‘het debacle’. De gemeente Almere komt later dinsdagochtend met een inhoudelijke reactie op het rapport, laat een woordvoerster weten.
Moskeeën verwachten excuses
Het samenwerkingsverband van moskeekoepels K9 verwacht excuses van de gemeente Almere en van de huidige premier en voormalig NCTV-baas Dick Schoof voor de behandeling van de moslimgemeenschap. De K9 is 'furieus', aldus een woordvoerder. Het vertrouwen met de Almeerse moslimgemeenschap is sindsdien nog niet hersteld, zegt deze. Er zijn 'een aantal gesprekjes' gevoerd, maar het college van burgemeester en wethouders had 'proactief' moeten handelen, in plaats van wachten op het rapport van de ombudsman. In 2023 bood burgemeester Hein van der Loo al excuses aan voor de 'vertrouwensbreuk' die is ontstaan tussen de islamitische gemeenschap en de gemeente. Maar de K9 wil dat spijt wordt betuigd 'voor wat er gebeurd is'. Ook willen de moskeekoepels horen wat Almere gaat doen om discriminatie tegen te gaan.
Schoof kan vertrouwen herstellen
Ook op landelijk niveau moeten er excuses komen, vindt de K9. De conclusies van de ombudsman passen volgens de koepels 'naadloos' in een rij met misstanden waarbij discriminatie een rol speelde, zoals de toeslagenaffaire. Schoof was secretaris-generaal van het ministerie van Justitie en Veiligheid en daarvoor jarenlang de baas van de NCTV. 'Schoof zou door zijn verleden dé persoon kunnen zijn die het vertrouwen kan herstellen', aldus de K9. 'Hij kan zeggen: er zijn grote fouten gemaakt, we gaan het helemaal anders doen.'
CMO wil gesprek
Het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) ziet dat anders. Voorzitter Muhsin Köktaş wijst erop dat het monitoren van moslims eerder nog in het geheim gebeurde. 'Nu heeft de Kamer er openlijk mee ingestemd.' Hij verwijst naar de motie-Becker waarin het kabinet wordt gevraagd gegevens over Nederlanders met een migratieachtergrond bij te houden. Ook het kabinet-Schoof zelf zet moslims volgens Köktaş weg. Zo zei vicepremier Mona Keijzer dat 'Jodenhaat bijna onderdeel is van de islamitische cultuur'. Het CMO wil met het kabinet in gesprek. 'Wij willen horen of wij ook bij Nederland horen.'
Bruikbare lessen
In een reactie zegt de Almeerse burgemeester Hein van der Loo dat het rapport 'bruikbare lessen bevat' en een 'scherpe analyse' geeft. Hij stelt dat onderzoek naar radicalisering en extremisme 'van groot belang' is voor een veilige samenleving, maar 'boven alles', betreurt Van der Loo de vertrouwensbreuk die vanwege de gang van zaken is ontstaan tussen de gemeente en de islamitische gemeenschap in Almere. Op het verzoek van K9, het samenwerkingsverband van moskeekoepels, om excuses van de burgemeester 'voor wat er gebeurd is', ging Van der Loo niet in.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.