Budget groenbeheer van gemeente naar dorp

Twee dorpen in Oldebroek beschikken over hun eigen portie van het lokale budget voor groenbeheer. Met wat overschiet, verfraaien ze hun dorp.

Opschietend onkruid, gras dat tussen stoeptegels door kiert, overhangende takken. Bekend beeld in veel gemeenten, na bezuinigingen op groenbeheer en onderhoud van de openbare ruimte. Iets wat ook burgers niet ontging; een derde gaf in een enquête in opdracht van Binnenlands Bestuur (I&O Research) aan dat groen in hun gemeente er op achteruit ging. Slechts een klein deel van de burgers (8 procent) steekt de handen uit de mouwen in eigen buurt of wijk, terwijl nog eens 19 procent daartoe bereid is. ‘Onbenut kapitaal,’ aldus Binnenlands Bestuur. Maar niet overal. De Noord-Veluwse gemeente Oldebroek besloot dat kapitaal te verzilveren. Met een experimentele burgerbegroting als instrument. 

Niveau C
In 2012/2013 kortte Oldebroek voor een bedrag van 114.000 euro in het budget voor onderhoud van het openbaar groen, 9 procent. ‘We gingen van niveau B, zoals je je eigen tuin zou willen hebben, naar niveau C, waarbij het onkruid tot 50 centimeter mag reiken en er weinig gesnoeid en minder gemaaid wordt,’ zegt wethouder Lydia Groot (Algemeen Belang Oldebroek; Financiën, Openbare Ruimte, Dorpsgericht Werken). ‘Aanvaardbaar, maar in de ogen van mensen die echt netjes zijn onvoldoende.’

Goedkoper
Een burgerbegroting is een besluitvormend traject, waarin burgers meedenken en onderhandelen over het verdelen van publiek geld. ‘We beseffen dat de gemeente in deze tijden niet meer alles bepaalt,’ aldus Groot. ‘Bij ons ontwikkelde zich het ‘Oldebroek voor Mekaar’-concept, waarbij we stimuleren dat inwoners zaken zélf oppakken, met de gemeente in een ondersteunende rol. Toen inwoners van de kernen Oosterwolde en ’t Loo aangaven dat ze het groenbeheer voor eigen rekening wilden nemen, kwamen die voorstellen als manna uit de hemel. Oldebroek zag in het aanbod een manier om op niet al te ingrijpende schaal te experimenteren, maar wel in een vorm die impact heeft. Niet beperkt tot een plantsoentje, strook of speelplaats, maar het totale groenbeheer. De gemeenteraad stemde in met een pilot. ‘Er in zekere zin de handen vanaf halen; dat is wat het in de praktijk betekent,’ volgens de wethouder. ‘En houden de kernen er wat aan overhouden omdat ze het beter en goedkoper doen, mogen ze dat besteden aan het algemeen belang van het dorp.’

Ambtelijke uren
Begin 2015 werden handtekeningen gezet onder een overeenkomst met de stichtingen Dorpsbelangen Oosterwolde en Klankbordgroep ’t Loo. Daarin staat dat zij regulier en groot onderhoud van het groen volledig voor hun rekening nemen, op de manier die zij het best achten. Verder denken ze mee over het onderhoudsprogramma van lokale wegen. En zo was Oldebroek de eerste gemeente in Nederland die raadsbreed koos voor een vorm van burgerbegroting. Na een jaar wordt het experiment nu in een tussenevaluatie door alle betrokken partijen geslaagd genoemd.

Op jaarbasis zijn als gevolg van de overheveling bij de ‘buitendienst’ 300 manuren en evenveel machine-uren geschrapt, opgevangen met natuurlijk verloop. Of dit op het geheel een besparing betekent, is lastig te zeggen, want er worden in de ontwikkelfase meer ambtelijke uren gestoken in overleg. ‘Maar ga je dit voor meer kernen doen, dan betekent dit een vermindering van personeel in de uitvoering,’ zegt de wethouder.

Hoger onderhoudsniveau
Grootste winst is, zo zegt Jan Zegers van Dorpsbelangen Oosterwolde, het gevoel van ‘eigenaarschap’. Een dorp denkt niet in beleidskolommen, maar in dorpsbelangen. Het dorp heeft er volgens hem bij gewonnen. ‘Het onderhoudsniveau is van C naar A gegaan. We hebben een mooi plantsoentje overgehouden en een bankje om te wachten op de bus. Als er dit jaar geld overschiet, komen er bloembakken aan de lantaarnpalen.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 13 van deze week (inlog)