Gemeenten mikpunt Russische spionage
Nederlandse gemeenten zijn het mikpunt van Russische, Chinese en Iraanse inlichtingendiensten, zegt plaatsvervangend hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) Marc Kuipers.
Nederlandse gemeenten zijn mikpunt van spionageactiviteiten door buitenlandse
inlichtingendiensten. Vooral de Russen proberen niet alleen vertrouwelijke informatie weg te halen bij grote gemeenten in de Randstad, maar ook daarbuiten.
Valse identiteiten
Dit zegt het plaatsvervangend hoofd van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) Marc Kuipers in Binnenlands Bestuur. Buitenlandse inlichtingendiensten zijn volgens Kuipers geïnteresseerd in dossiers als energievoorzieningszekerheid en ontwikkelingen in EU-zaken waarmee gemeentelijke overheden steeds meer te maken hebben. ‘Dichter bij huis’, zegt Kuipers, ‘gaat het om informatie uit het GBA, bijvoorbeeld om valse identiteiten voor Russische inlichtingenofficieren te creëren, om NAW-gegevens van eventuele toekomstige contacten hogerop in de boom, om politiegegevens of vreemdelingendossiers.’
Onvoorstelbaar
Ambtenaren realiseren zich volgens de AIVD onvoldoende dat ze interessante informatie voor buitenlandse geheime diensten in huis kunnen hebben. Kuipers: ‘Ze vinden het onvoorstelbaar. Dat is toch iets van de Koude Oorlog, of: dat doen toch alleen de grote landen bij elkaar? En ten slotte: dat slaat toch alleen op de rijksoverheid? Ik werk in Heerenveen, kom op zeg. Toch is het zo: andere landen zijn geïnteresseerd in gemeentelijke dossiers en bestanden.’
Geboorte- en overlijdensaktes
Buitenlandse inlichtingendiensten gaan volgens de AIVD overal naartoe waar wat te halen valt. ‘Dat kan een migrantengemeenschap zijn in Ede maar ook een universiteit in Amsterdam. We hebben informatie over de manier waarop Rusland bezig is om mensen te rekruteren om aan geboorte- en overlijdensaktes te komen’, aldus Kuipers.
Potentiële agenten spotten
Geheime diensten proberen directe toegang tot ambtenaren te verkrijgen die inhoudelijke inlichtingen kunnen verschaffen of trachten contacten te leggen om potentiële agenten te ‘spotten’, aldus Kuipers. De AIVD merkt dat buitenlandse geheime diensten, de Russische voorop, gevolgd door de Chinese en de Iraanse, hun pijlen vooral richten op ambtenaren met de beste informatiepositie.
Kwetsbaar en benaderbaar
Het plaatsvervangend hoofd van de AIVD: ‘Geheime diensten gaan op zoek naar mensen die kwetsbaar en eventueel benaderbaar zijn. Dat proces hoeft helemaal niet op het topniveau van een organisatie te zijn. Dus niet de burgemeester, de wethouder of de topambtenaar, maar de lagere functies in het gemeentehuis. Denk aan een secretaresse of een systeembeheerder, ambtenaren die vaak over het hoofd worden gezien maar die wel toegang hebben tot het hele systeem.’
Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur 14, 5 juli 2013.
Reacties: 11
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
De AIVD heeft veel kennis van de werkwijzen van buitenlandse inlichtingendiensten.
Gevaar wordt aangewakkerd door nonchalance van Nederlandse gemeenteambtenaren.
Het plaatsvervangend hoofd van de AIVD, Marc Kuipers zegt in Binnenlands Bestuur, een kritiekloos magazine voor hogere gemeenteambtenaren, dat er meer potentiële spionnen in Nederland door buitenlandse inlichtingendiensten worden gecultiveerd dan tijdens de Koude Oorlog. De toename wordt veroorzaakt door de naïeve houding van de Nederlandse ambtenaar.
Lakse gemeenten oorzaak toename spionage
Kuipers geeft gemakshalve met name gemeenteambtenaren de schuld van door hem geconstateerde toegenomen spionageactiviteiten. Is dat niet wat al te gemakkelijk geredeneerd? Liggen de oorzaken misschien binnen zijn eigen organisatie? Worden vakkennis en daadkracht van zijn spionnen wel op de juiste manier ingezet? En zo nee, is dat mogelijk de ware reden waardoor vooral buitenlandse inlichtingendiensten Nederland hun kansen ruiken?
Koude Oorlog
Niet volgens Marc Kuipers: "Wij realiseren ons onvoldoende dat het cultiveren van potentiële spionnen meer gebeurt dan tijdens de Koude Oorlog".
Dit lijkt een holle frase; hoezo meer? Die aantallen zijn namelijk niet op te hoesten.
Als Kuipers echter bedoelt dat in deze tijd burgers, overheid en bedrijfsleven moeilijker te overtuigen zijn van risico's, kan dat kloppen. Toen dachten we in oost en west, in goed en fout. Toen wilden we liever Amerikaanse kruisraketten dan een Rus in de keuken. Nu vinden we de Nederlandse overheid a priori schuldig aan de zelfmoord van een Russische asielzoeker. Toen dachten we dat het Russische KGB spioneerde om ons land met militair machtsvertoon te veroveren. Nu vertellen de media ons dat die schurken van Amerikanen ons altijd en overal volgen en afluisteren.
Ambtenaren te goed van vertrouwen
"Ambtenaren zouden veel alerter moeten zijn en vermoedens van spionage bij de beveiliging van de eigen organisatie of bij de AIVD moeten melden", vindt Kuipers.
Het is niet gemakkelijk voor de AIVD om de luie en gemakzuchtige Nederlandse onderdaan te overtuigen van de slechte bedoelingen van Chinezen, Iraniërs en Russen. Want, zo beweert Kuipers bovendien; een machtige en op jarenlange ervaringen bogende Russische inlichtingendienst, gaat sluipenderwijs, nagenoeg onzichtbaar, te werk. Het is moeilijk die werkwijzen te onderkennen, zelfs voor de AIVD. Kuipers noemt het fascinerend om te zien hoe het verloopt, want we hebben veel zicht op de werkwijze van buitenlandse inlichtingendiensten.
AIVD heeft veel zicht op spionnen
Het is stuitend dat de AIVD zegt veel zicht te hebben op werkwijzen van buitenlandse inlichtingendiensten en tegelijkertijd de gemeenteambtenaar nonchalance verwijt en beweert dat die niet op zijn/haar hoede is. Dat is de wereld op zijn kop.
Ja, je kunt wel wijzen naar naïeve ambtenaren, maar je kunt ze ook iets gaan bijbrengen. Waarom doen Kuipers c.s. zelf dan niets? De AIVD zal zijn bewering hard moeten maken dat de dienst Nederlanders probeert bewust te maken van spionageactiviteiten en te waarschuwen voor mogelijke benaderingen door geheime diensten. Het ontbreekt eenvoudigweg aan voldoende voorlichting of training vanuit de AIVD voor die groepen ambtenaren.
Gemeenschappelijk belang is landsbelang
Dus moet de AIVD meer aandacht besteden aan voorlichting van gemeenteambtenaren op veiligheidsgebied. Die voorlichting hoeft niet altijd massaal te gebeuren in alle media, noch onder strakke regie van de AIVD. Trainingen door beveiligingsfunctionarissen bij bedrijven, ministeries en lagere overheden zullen volstaan. Dit kan het beste door vooruitgeschoven posten met voldoende kennis en kwaliteit. Door bezuinigingen overbodig geworden ex-spionnen moeten zorgen voor min of meer permanente bewustwording van het personeel. Op deze manier worden de diverse overheden en bedrijven continue gewezen op hun verantwoordelijkheden in het omgaan met vertrouwelijke informatie ter ondersteuning van het gemeenschappelijk belang.
Een gezamenlijk terugdringen van buitenlands gevaar is het gevolg.
Bezuinigingen
Een prettige bijkomstigheid is dat de wettelijke kerntaken bij de AIVD zelf beter kunnen worden uitgevoerd met minder geld en met minder mensen. Natuurlijk is hierbij ambtelijke opoffering en bureaucratische chirurgie binnen de veiligheidsdienst van groot belang en moet individueel ambtelijk eigenbelang onderschikt worden gemaakt aan landsbelang.
Ondanks de bezuinigingen zal de bezorgdheid van Marc Kuipers over naïeve en gemakzuchtige gemeenten omslaan in herstel van vertrouwen in de ambtenaren.
Door scholing inzicht verschaffen in zelfs voor de AIVD nagenoeg onzichtbare gevaren is niet eenvoudig. Toch moet de AIVD zich daarvoor inspannen, in plaats van goedwillende en hardwerkende gemeenteambtenaren met frustraties op te zadelen.
in de cloud zet, wie zegt dan dat e het er over drie jaar nog staat?
Ergelijk is dat de gemeente een directeur in dienst heeft, een jurist nota bene, die blijkbaar niet eens weet dat een WOB-verzoek (behoudens staatsgeheimen) niet geweigerd kan worden. Weet je gelijk wat het nivo van het personeel op hoog nivo bij de gemeente is: waardeloos...
Maar het bezit van het speelgoed wordt belangrijker gevonden dan de risico's, en het is nou eenmaal eenvoudiger om een ICT-er uit te lachten dan je te proberen te verdiepen in wat hij/zij zegt.
Zo rolt het bestuur van Nederland.