De Mystery Burger in De Wolden: De bijwerkingen van overtuigingsdrang

‘De rust is veranderd in ongerustheid.’ Achter het spreekgestoelte van de gemeenteraad De Wolden staat een inwoner. In haar dorp is de lelieteelt toegenomen. Zorgelijk, omdat de gebruikte bestrijdingsmiddelen ziektes als Parkinson en ALS zouden veroorzaken. ‘U bent in de positie lelieteelt een halt toe te roepen.’ Met een motie wil raadslid Henk van IJzendoorn het college daartoe oproepen. Maar ironisch genoeg blijken zijn interrupties vooral effectief in het verdelgen van een goed debat.

‘Stoppende veehouders verpachten hun grond aan lelietelers,’ legt Van IJzendoorn uit. Dat nog niet onomstotelijk vaststaat dat de gebruikte middelen de ziekten veroorzaken, doet er volgens hem niet toe. Een huisarts uit de gemeente had de raad al eens verteld dat het aantal zenuwziekten fors is toegenomen. ‘Het aantal Parkinsonpatiënten is het laatste jaar weer met tien procent gestegen,’ vertelt Van IJzendoorn. ‘Alleen al in zijn praktijk.’ De gemeente móet ingrijpen, vindt hij. ‘Het gaat erom dat wij onze zorgplicht kunnen garanderen.’

‘Er is inderdaad aanleiding om bezorgd te zijn,’ vindt ook Anneke Assink (PvdA). De bestaande onderzoeken zijn niet juist, weet ze. ‘Ze houden ook geen rekening met stapeleffecten.’ En nieuw onderzoek is pas in 2031 gereed. ‘De heer Van IJzendoorn vraagt terecht aandacht voor dit onderwerp.’ Ze twijfelt toch over de motie. ‘Beleid maakt op feiten,’ vindt ze. Een oorzakelijk verband tussen Parkinson en de bestrijdingsmiddelen is niet aangetoond. ‘Het onderzoek naar voren trekken is logischer.’

Van IJzendoorn weet de interruptieknop van zijn microfoon meteen te vinden. Een vraag is het niet. Het voorzorgsbeginsel van de Omgevingswet geeft voldoende aanleiding, stelt hij. ‘Het gaat om risico’s waarvoor het beschikbare bewijs indicaties geeft, maar onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing voor aard en omvang,’ leest hij voor.

‘Natuurlijk moeten we gezondheidsrisico’s voorkomen,’ zegt Hillegonda Jansen (VVD). Maar de motie gaat haar te ver. ‘Wij willen duidelijk bewijs. En feiten,’ zegt ze. Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden – het Ctgb – voert daarvoor een beoordeling uit. Van IJzendoorn grijpt opnieuw naar zijn microfoon. ‘Het Ctgb heeft erkend dat de onderzoeken volledig foutief waren,’ zegt hij. Dat middelen nu zijn toegelaten is daarom niet zo relevant, vindt hij.

Volgens Jansen legitimeert dat niet deze, zoals ze het noemt, drastische motie. ‘Dit is nadrukkelijk een manier om de gezondheid van onze inwoners te beschermen,’ interrumpeert Van IJzendoorn weer. ‘U begint met dat u gezondheid belangrijk vindt en vervolgens komt u er niet meer op terug.’ Jansen zwijgt maar.

‘Het gevolg van de motie is dat lelieteelt wordt verboden,’ stelt Harold Benning (Gemeentebelangen). En de gemeente kan niet bepalen welke gewassen een boer verbouwt, vindt hij. ‘De gemeente gaat hier wel over,’ interrumpeert Van IJzendoorn. ‘Volgens mij niet,’ zegt Benning. ‘Er is strenge regelgeving en de bollensector zit ook niet stil,’ vindt Jan Michiel Bakker (CDA). ‘We moeten de telers de mond gunnen hun best te doen.’ En joep, Van IJzendoorn interrumpeert weer. ‘Met DDT en asbest duurde het ook heel lang. Ik stel voor nu eens op tijd in te grijpen.’

‘Kunt u met een gerust hart naar huis gaan?’ vraagt Van IJzendoorn nog in de tweede termijn. Zijn motie haalt het er niet mee. Dat wethouder Gerrie Hempen zojuist heeft uitgelegd dat zijn lezing van het voorzorgsbeginsel niet opgaat, zal niet hebben geholpen. Maar Van IJzendoorn zat ook zichzelf in de weg. Hij was juist degene die voorkwam wat deze raad nodig had: iemand die de zorgen deelt, maar ook de twijfels van anderen een plaats geeft. Want niet alleen in de politiek is luisteren naar de aarzeling van je opponenten effectiever dan opschakelen in overtuigingskracht of zelfverzekerdheid.