Arthur tegenover 55 Noord-Hollanders

Hij vindt het ‘spannend’, zegt de Noord-Hollandse cdk Arthur van Dijk. In de Statenzaal van provinciehuis Welgelegen ziet hij nou eens niet de usual suspects tegenover zich, de Statenfracties met hun gebruikelijke hang-ups, maar 55 hem nu nog onbekende inwoners van zijn provincie. Ze hebben zich als eersten aangemeld om met Van Dijk twee uur in gesprek te gaan over een onderwerp of een provinciale zorg waar ze mee zitten. Ook twee vertegenwoordigers van de pers schuiven aan.

Waar worstelen Noord-Hollanders zoal mee? Dat de verdiepte N247 door Broek in Waterland er maar niet komt, vertellen ze vooraf bij de koffie of een drankje. Een man met breed uitwaaiende baard wil vanmiddag het daklozenprobleem onder de aandacht brengen. Weer een ander mist de informatie over wat de provincie nou eigenlijk doet. ‘Je leest in de regionale krant niks meer over de Statenvergaderingen.’ Wanneer hun middag geslaagd is? ‘Als de stamppot straks lekker is.’ De maaltijd na afloop is de enige tegenprestatie vanuit de provincie voor twee uur onversneden burgerlijke betrokkenheid.

En dan zetten alle 55 zich in hun Statenstoel onder de eigentijdse ‘droomluchter’ van kunstenaar Michel van Overbeeke. Vrijwel geheel wit zijn deze tijdelijke Staten. Duidelijk ouder dan de gemiddelde provinciegenoot. Iets vaker man dan vrouw. Ze mogen ‘Arthur’ zeggen in plaats van commissaris want, zegt Van Dijk, ‘als ik straks thuiskom, doen ze dat ook.’ Hij begint over de ‘prachtige provincie’ en wat ze er allemaal vanuit het Provinciehuis niet aan doen om die nóg wat prachtiger te maken. Maar ook dat ze vanavond ‘kwetsbaar willen zijn, en open voor mensen zoals u’. Dat ‘ze’ slaat niet alleen op de cdk zelf, maar ook op de twee provincieambtenaren die de avond modereren en met een microfoon de zaal in gaan of hun baas bruut afkappen als hij te lang van stof is.

Hoe prachtig Noord-Holland ook moge zijn, ongeveer een kwart van de aanwezigen geeft met handopsteken aan zich zorgen te maken om hun leefomgeving, met name de luchtkwaliteit. ‘Ik woon in Wijk aan Zee met een klein fabriekje naast me’, zegt iemand met de onderkoeldheid Noord-Hollanders eigen. Een ander woont onder de Aalsmeerbaan van Schiphol. En dan zie je het voor de commissaris, pardon Arthur, lastig worden als hij meteen over oplossingsrichtingen begint die de provincie in petto heeft. Want de bewoners hoeven vanmiddag geen oplossingen, ze willen slechts worden gehoord. ‘Ik moet niet te veel praten’, zegt Van Dijk schuldbewust als na een omstandig antwoord van zijn kant de moderators op punt van inbreken staan (en dat later ook nog een paar keer zullen doen).

Over het gebrek aan starterswoningen gaat het. Over de metropoolregio die ondoorzichtig over de hoofden van Staten en gemeenteraden heen besluit. Over de recreatieparken die overal langs de kust worden opgetrokken en de leefbaarheid onder druk zetten. Over de N9 tussen Alkmaar en Den Helder met zijn unieke vlotbruggen die van snelle doorstroming een illusie maken. ‘Ik ben commissaris, ik heb niet overal verstand van’, reageert Van Dijk een keer. Of hij verwijst naar de (niet aanwezige) voor het dossier verantwoordelijke gedeputeerden.

De tijdelijke Statenleden, intussen, zijn een en al welwillendheid. Allemaal krijgen ze na handopsteken even de microfoon voor hun neus. Zij die nog niks hadden gezegd, gaan daarbij steeds voor. De man met baard en zijn daklozenissue is een van de zeer weinigen die uiteindelijk geen inbreng heeft. Echt vonken doet het debat alleen als het gaat over de mooiste plek van de provincie en de ene inwoner tegen de andere opbiedt. De bewoner van Texel wint, uiteindelijk. Daar kan niemand van de andere 54 tegenop.

En dan wordt het kort voor zevenen, de geplande eindtijd, toch nog emotioneel als twee aanwezigen beginnen over hun uithuisgeplaatste kinderen. Geen provinciaal onderwerp, jeugdzorg, maar Van Dijk voelt meteen aan dat hij daar niet mee wegkomt. Hij nodigt de twee uit voor een voortzetting van het gesprek onder zes ogen, meteen na afloop. Nog bijna een half uur is hij vervolgens druk met hen in gesprek.

En de overige tijdelijke Statenleden? Die houden meer van boerenkool dan van stamppot zoete aardappelen of andijvie, blijkt uit de gretig leeg geschraapte schalen. Ze zijn content met de middag. De man met zijn vraag over de verdiepte N-zoveel bij Broek in Waterland kreeg dan wel geen helder antwoord, maar zijn zorgen zijn genoteerd. Dat is ook wat Van Dijk in zijn slotwoord zegt: ‘Ik was af en toe iets te veel aan het woord, maar dat wat ú heeft gezegd, blijft aan ons kleven.’

Met een alcoholvrij biertje blaast hij na afloop uit in de vensterbank. Ja, het was jammer dat het publiek niet iets gemêleerder was. Maar dat je zo wel een keer met ‘het midden’ in gesprek raakt, in plaats van dat je alleen de gepolariseerde uitersten hoort, dat is hem veel waard. En nee, die spanning vooraf was zeker niet gespeeld. Hij vond het oprecht intens om twee uur het bestuurlijke pantser af te leggen en gewoon even als Arthur uit Badhoevedorp tegenover 55 van zijn provinciegenoten te staan.