U.H.D.

Het uur U nadert voor de eerste superprovincie. Een dezer dagen hakt de ministerraad de knoop door over het wetsvoorstel van minister Plasterk (Binnenlandse Zaken) om Noord-Holland, Utrecht en Flevoland samen te voegen tot de Noordvleugelprovincie. Het voorstel zal alleen bij de Kamer worden ingediend als D66 en GroenLinks op voorhand het kabinetsplan zullen steunen. Het kabinet moet daarvoor flink in de buidel tasten, en niet alleen financieel.

De steun van beide oppositiepartijen is nodig om het wetsvoorstel van een meerderheid in de Eerste Kamer te voorzien. Vorige week is een eerste topoverleg geweest met premier Rutte, Plasterk en de fractievoorzitters van GroenLinks en D66; deze week een tweede. In ruil voor de broodnodige stemmen zou GroenLinks een forse investering in natuurontwikkeling eisen. Daarmee zou een bedrag zijn gemoeid van zo’n 400 miljoen euro. Dat staat in geen enkele verhouding tot de besparing die de provinciale opschaling op termijn – volgens de rekensom van het kabinet – gaat opleveren: 75 miljoen euro structureel, waarvan 15 miljoen voor het eerste landsdeel. Voor zover bekend heeft D66 geen wensenlijst op tafel gelegd dat veel geld kost. De partij wil vooral een heldere visie op het middenbestuur.

Het gaat het kabinet ook niet zozeer om de besparingen. Die zijn, gezien de omvang van de rijksbegroting, bovendien peanuts. Premier Rutte vindt dat Nederland bestuurlijk te ingewikkeld in elkaar zit; de vorming van landsdelen helpt bij de vereenvoudiging ervan. De provinciale opschaling is dan ook een VVD-dingetje dat bij het kwartetten tijdens de kabinetsvorming op het PvdA-bordje terecht is gekomen. Voor het zomerreces wordt duidelijk hoe belangrijk die eerste superprovincie voor dit kabinet is, hoeveel het overheeft voor steun voor zijn plannen en hoe ver Rutte wil gaan in zijn hulp aan Plasterk.

De minister heeft zelf ook nog een troef in handen: het instellen van een (externe) commissie van wijzen die met een gedegen visie en een stappenplan komt voor de overige provincies. Naar verluidt gaat hij deze troef inzetten en hopelijk is de Kamer dan zo sportief om hem hiervoor de credits te gunnen. Een motie van die strekking, ingediend door D66 en GroenLinks, is vorig jaar door de Kamer aangenomen.

Mocht dit alles toch onvoldoende zijn en wordt de stekker uit het plan getrokken, moet Plasterk serieus overwegen zijn portefeuille ter beschikking te stellen. De bewindspersoon heeft nog geen enkel wapenfeit op zijn conto staan. Grootschalige herindeling gemeenten, opheffen waterschappen, verkleining gemeenteraad en Provinciale Staten: al deze plannen uit het regeerakkoord zijn inmiddels van tafel gehaald en/of in de Kamers gesneuveld. De houdbaarheid van de minister staat onder druk.