Fileknooppunten (Leiden, ’t Gooi) blijven bestaan, maar het leidt er ook toe dat elke gemeente (zoals op Goeree-Overflakkee) driftig een eigen bedrijventerrein uit de grond stampt.
Lef voor herindeling
Gemeentelijke herindeling beweegt zich door het land met de snelheid van de Processie van Echternach: drie stappen vooruit, twee achteruit.…
Met de politieke keuze in 2002 dat herindeling ‘van-onderop’ moet komen, is gekozen voor de weg der geleidelijkheid. Het grote voordeel is dat de fusievoorstellen die de Kamer bereiken over voldoende draagvlak beschikken. Het nadeel is, dat gekozen wordt voor het lokaal politiek meest haalbare.
De belangen van lokale politici en bestuurders bij het behoud van de eigen positie - onder het mom van het behoud van de eigen identiteit - is daarmee van groter gewicht dan de kracht en kwaliteit van het lokaal bestuur (zie Vecht en Venen).
Vaak vertaalt dit belangenspel zich in alternatieve vormen van regionale samenwerking of tussenvarianten van beperkte herindeling (Kop van Noord-Holland). Veel tijd gaat daarmee verloren in het laten slagen van zulke samenwerkingsvormen of zo’n beperkte fusie. Energie die beter gespendeerd kan worden aan de oplossing van problemen, zoals in Parkstad Limburg, waar scholen moeten sluiten vanwege bevolkingsdaling.
Een populaire variant om het zogeheten onheil van herindeling te voorkomen, is ambtelijke samenvoeging (Blaricum, Ten Boer en Drechtsteden). Het groeiend aantal gedecentraliseerde taken kan dan toch worden uitgevoerd. Alle energie en tijd gaat dan zitten in het met twee, drie, vier of vijf gemeenteraden aansturen van dezelfde ambtelijke organisatie. Uiteindelijk, zo laten de vijf gemeenten in de Krimpenerwaard zien, is dat onwerkbaar en is herindeling onontkoombaar.
Het vormen van moderne, krachtige gemeenten wordt verhinderd door het uitsluitend focussen op de eigen identiteit. Slechts een enkele keer durft een lokale politicus daarvan afstand te nemen, zoals de Hilversumse oud-Leefbaar-wethouder Jan Nagel, die betrokken was bij de oprichting van tal van lokale partijen. Nagel is voor één grote gemeente in ’t Gooi. De situatie daar is exemplarisch. Bestuurders en raden van kleine gemeenten kijken uitsluitend naar het eigen belang en blokkeren ingrijpende oplossingen om het Mediapark in Hilversum te ontsluiten. Zij missen ook het vermogen om het verkeersknelpunt A6-A9 voortvarend aan te pakken.
Echter, de populistische tijdgeest verzet zich tegen herindeling-van-bovenaf. Het CDA, bang voor het verlies van macht in plattelandsgemeenten, durft er niet aan. De Kamerfractie, gestimuleerd door de partijgenoten in de regio, houdt zelfs steeds sterker vast aan het uitgangspunt van herindeling-van-onderop. Of dat de zelfbewuste en moedige route is waardoor gemeenten in 2015 de krachtige en presterende poortwachters namens de overheid zijn, valt serieus te betwijfelen.
Henk Bouwmans
