Boven burger
‘Begin 20e eeuw dacht men dat ambtenaren een aparte wettelijke regeling moesten hebben. Het was de tijd van Duitse schrijvers als Max Weber, die schreef dat ambtenaren boven de burger verheven waren, want ze zetten zich in voor het algemeen belang. De ‘worgwetten’ van Abraham Kuyper verboden het ambtenaren te staken.
Ambtenarenvakbonden
Na WO II drong langzaam het besef door dat ambtenaren niet zoveel van gewone werknemers verschilden. Ambtenarenvakbonden kregen meer te zeggen. Na de OOW-operatie in de jaren ’90 vielen ambtenaren óók onder de WAO, de WW en de ziektewet. Tegelijk bleef de gedachte dat de overheid geen gewone werkgever is, omdat zij de grondrechten van haar werknemers in acht moet nemen, en met het budget van de volksvertegenwoordiging werkt.
Tegen politieke willekeur
Nu zijn er nog een paar verschillen over tussen de overheid en het bedrijfsleven als werkgever, waaronder het ontslagrecht. Ik vind het geen goed idee om dat te versoepelen. Die ontslagbescherming is er om politieke willekeur tegen te gaan. Om te voorkomen dat een minister als Eduard Bomhoff van de LPF zegt: die directeur generaal staat mij niet aan, gooi die maar weg. Mevrouw Koser Kaya denkt dat je niet van slecht functionerende ambtenaren af kunt. Maar dat is allang wettelijk geregeld. En als je het netjes afhandelt, zorg je dat zo’n man of vrouw bij het arbeidsbureau terecht komt.’
Hoge kosten
Juist in een tijd waarin de rechtspositie van een ambtenaar op de tocht staat, moet je ervoor zorgen dat het ontslag niet versoepeld wordt. Dan moeten er wachtgeldregelingen worden gemaakt, maar niet: ga maar in de bijstand. Dat zouden we van het bedrijfsleven ook niet pikken. En bovendien: als je het allemaal wilt veranderen, kost het je tussen de 75 en 225 miljoen aan transitiekosten waarvan je over 25 jaar hooguit zeven miljoen terugverdient. Waarom zou je dat doen?’
Waarom ambtenaren anders zijn
Ambtenaren hebben van oudsher een speciale positie in het arbeidsrecht. Professor mr. Ronald Niessen, als bijzonder hoogleraar verbonden…
Nu zijn er nog een paar verschillen over tussen de overheid en het bedrijfsleven als werkgever, waaronder het ontslagrecht. Ik vind het geen goed idee om dat te versoepelen. Die ontslagbescherming is er om politieke willekeur tegen te gaan. Om te voorkomen dat een minister als Eduard Bomhoff van de LPF zegt: die directeur generaal staat mij niet aan, gooi die maar weg. Mevrouw Koser Kaya denkt dat je niet van slecht functionerende ambtenaren af kunt. Maar dat is allang wettelijk geregeld. En als je het netjes afhandelt, zorg je dat zo’n man of vrouw bij het arbeidsbureau terecht komt.’
Hoge kosten
Juist in een tijd waarin de rechtspositie van een ambtenaar op de tocht staat, moet je ervoor zorgen dat het ontslag niet versoepeld wordt. Dan moeten er wachtgeldregelingen worden gemaakt, maar niet: ga maar in de bijstand. Dat zouden we van het bedrijfsleven ook niet pikken. En bovendien: als je het allemaal wilt veranderen, kost het je tussen de 75 en 225 miljoen aan transitiekosten waarvan je over 25 jaar hooguit zeven miljoen terugverdient. Waarom zou je dat doen?’
Juist in een tijd waarin de rechtspositie van een ambtenaar op de tocht staat, moet je ervoor zorgen dat het ontslag niet versoepeld wordt. Dan moeten er wachtgeldregelingen worden gemaakt, maar niet: ga maar in de bijstand. Dat zouden we van het bedrijfsleven ook niet pikken. En bovendien: als je het allemaal wilt veranderen, kost het je tussen de 75 en 225 miljoen aan transitiekosten waarvan je over 25 jaar hooguit zeven miljoen terugverdient. Waarom zou je dat doen?’
Reacties: 11
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Helaas niet met deze stellingname eens. Bij wisselingen in het bewind in de USA wordt gewoon de ambtelijke top wél vervangen. Het gehalte op topniveau bij de ministeries is echt teveel "Yes, minister".
Binnen verkeersgebied en ruimtelijkgebied zijn verschillende projecten de "nek" omgedraaid door disfunctioneren van de ambtenaren die wel in het landsbelang zijn. HSL-oost en Zuiderzeelijn zijn er 2 van.
@frank menger. Een vergelijking met een totaal verschillend politiek systeem gaat niet op. Verder noem je twee voorbeelden genoemd van projecten die volledig uit de hand zijn gelopen (je vergeet de Noord-Zuidlijn in Amsterdam nog) Maar was dat niet eerder een politieke keuze dan disfuncitoneren van ambtenaren? Ik weet me ambtelijke reacties te herinneren die overduidelijk waren: niet doen! Tot slot, het aritkel gaat over alle ambtenaren in Nederland en niet over ambtenaren die bij dit soort projecten betrokken zijn, dat is van een andere orde.
Die Ronald N toch. Zelf ambtenaar die nu met wat onzin arugmenten in het krijt treedt voor den eigen soort.
Overigens zijn ambtenaren best wel bijzonder: geen bedrijf kan ze gebruiken. Dus gewoon invoeren die gelijkheid. Apartheid is elders gelukkig al eerder afgeschaft.
Helemaal met de schrijver eens. Nogmaals...Slecht funktionerende ambtenaren kunnen ontslagen worden. Vaak heeft de politiek hier echter geen zin aan. Er is een cultuur van 'stil houden' waar de politiek en vaak ook de ambtelijke top baat bij denkt te hebben. Bescherming tegen politieke willekeur is voor iedere ambtenaar die direct met politieke ambtsdragers te maken heeft uiterst belangrijk. Ik heb aan den lijve ervaren dat er niet veel voor nodig is om ontslagen te worden. Gelukkig voor mij was er een goede ontslagbescherming waardoor uiteindelijk alles goed is gekomen.
De rechtspositie van ambtenaren is de laatste jaren behoorlijk uitgekleed , het enige verschil met het bedrijfsleven is nog een klein stukje ontslagrecht.En , inderdaad , ambtenaren zijn speciaal. De meesten , denk aan ambtenaar sociale dienst , bouwtoezicht , burgerzaken maar ook politie hebben een opleiding die nergens in het bedrijfsleven goed bruikbaar is. Redenen om hen extra te beschermen. En bovendien is de koppeling met de lonen in het bedrijfsleven allang losgelaten , de beloning voor gelijk zware functies in bedrijfsleven en overheid verschilt nu behoorlijk , hoeveel precies is me niet bekend , maar dat dit zeker tien procent is staat vast. Deoverheid als werkgever vergoelijkte dat altijd met de betere rechtspositie , maar als die nu ook gelijk wordt dan even afrekenen graag .
Ik vind dit weer een typisch staaltje van populisme.
De ambtenaar heeft bij het publiek een slechte naam, onzinnig werk in een zwaar opgemaakt bureaucratisch bed en een veel te hoog salaris. Als dit het gesundes volksempfinden is dan is elke aantasting van de ambtenaar een succes in de strijd om de kiezer.
Als je eens duidelijk maakt wat een ambtenaar doet dan verstomt de kritiek.
Vroeger had je als ambtenaar (hoog of laag) een bepaalde status. Tegenwoordig zit je steeds op de schopstoel.
Mijn kinderen, allen universitair opgeleid (door ambtenaren overigens) hebben geen enkele behoefte om voor de overheid te werken. Imagoprobleem en salarisprobleem.
Als we met zijn allen doorgaan met de imagobeschadiging dan kunnen we straks de massaal uittredende ambtenaren niet meer vervangen. De vox populi zal dit overigens een mooie bezuiniging vinden,
@Frank Menger
Slecht voorbeeld. Want juist daarom krijg je veel 'ja-knikkers' onder ambtenaren. Want hun aanstelling heeft te maken met hun politieke kleur.
Er wordt niet meer kritische gekeken naar beleidsplannen etc etc
Amerika zou ik nou niet echt aanhalen als lichtend voorbeeld :)
ps: daarnaast zijn het ook verschillende systemen.
@ Netto betaler big spender (06.05.10 09:28):
Werknemers in het bedrijfsleven zijn óók best bijzonder. In een politiek-ambtelijke omgeving zouden de meesten van hen na een tijdje merken dat ze bijzonder slecht functioneren, omdat de politieke logica anders is dan een bedrijfsmatige logica.
Goede (beleids)ambtenaren zijn voortdurend bezig politici tactvol in contact te brengen met de reële consequenties van politieke ideeën. De argumenten: "Het is duur en het levert de burger niets op" of "Het is goedkoop en levert de burger veel op" zijn daarbij helaas vaak heel secundaire, zwakke argumenten, die door ambtenaren op de één of andere manier tussen de regels vertaald moeten worden naar: "Het levert u als politicus niets op / juist veel op." Pas als zo'n politieke boodschap tussen de regels effectief is overgebracht, zijn de meeste politici (waaronder bestuurders) overtuigd.
Bijna elke politicus gedraagt zich namelijk als een vrije ondernemer met een eigen winkeltje. Het bijzondere aan politieke winkeltjes is dat er gedaan moet worden alsof dat winkeltje de hele gemeente / provincie / het hele land is.
Slechte ambtenaren (die bestaan ook) praten politici naar de mond, zonder zich werkelijk te verdiepen in de consequenties voor de maatschappij. Zij stemmen hun waarnemingen en analyses steeds af op politieke wensen, en zetten dus een politieke bril op. Er is in Nederland al jaren een trend aan de gang die in het voordeel werkt van zulke "politieke" ambtenaren. Die trend zou gekeerd moeten worden. Ik vrees echter dat alleen de wal dat schip zal keren.
Misschien ben jij die wal wel, Netto betaler...
Hallo, Big spender, ben je daar nog? Of is dit te ingewikkeld voor je en ben je alweer ergens anders naartoe gezapt?
Afschaffing van welke status? Op de middelbare scholen peinst het gros van de leerlingen er niet over om bij de overheid te gaan werken, juist vanwege die loser-status.
Afschaffing ? Oké maar dan ook de echt marktconforme beloning terug = weer koppeling aan CAO's bedrijfsleven en de achterstand van 15% tot 30% nog goedmaken (onderzoek prof. Albeda destijds). De achterstand in gang gezet door van Agt-Wiegel (Bestek 81). Wie weet dat nog?
Nog verder terug : eerst weer een nieuwe Toxopeus ronde. Tja dat was nog eens gelijke behandeling !
Werkelijkheid die thans een droom is geworden.
Wanneer de overheid voor zijn ambtenaren de WW-premie moet gaan betalen, is dat een factor 8 duurder dan het eigen risicodragerschap zoals dat u geldt.
Door zelf de pijn te voelen van een ontslag, zal er in het algemeen beter uitgekeken worden bij de selectie van overheids-personeel.
@Jacques Aarts: "..Door zelf de pijn te voelen van een ontslag, zal er in het algemeen beter uitgekeken worden bij de selectie van overheids-personeel", zegt u. Theoretisch klopt dat op het eerste gezicht, maar in de praktijk niet, om twee redenen:
Vaak voelt het uitgeven van extra geld voor een overheid niet als pijn, maar als een manier om te laten zien dat je nuttig bent. Geld uitgeven wordt verward met resultaten boeken. 2. Tot heel kort voor de kredietcrisis zag ik in mijn eigen werkomgeving dat er door leidinggevenden nieuwe medewerkers werden aangenomen terwijl veel mensen zich afvroegen: is dat nu wel verstandig uit oogpunt van de functie en het belang van de organisatie als geheel? In de praktijk is het aannamebeleid van overheden lang niet altijd rationeel.
@Michiel Jonker: inderdaad werkt een gepolitiseerd ambtenaren-apparaat heel anders dan het bedrijfsleven. En dat komt de kwaliteit op veel punten niet ten goede. Maar als anti-overheidspopulisme de wal is die het schip moet keren, dan loop je een groot risico dat het schip (ambtelijke professionaliteit) zware averij oploopt. En het meest verontrustend is nog wel dat veel overheidsbestuurders en hoge ambtenaren daar, zodra ze niet op de bühhne staan, erg laconiek over doen. Het kan ze kennelijk niet voldoende boeien.