Gemeenten en GGD-regio’s zien een toename in het aantal meldingen van hoarding en ernstige woningvervuiling. De aanpak vraagt om expertise en meer regie. ‘Elke regio en gemeente doet het anders: er is een grote behoefte aan leren van elkaar.’
Stijgend aantal meldingen hoarding en woningvervuiling
Volgens onderzoekers is deze problematiek ‘de kanarie in de kolenmijn’
Kattenpis
‘Joehoe Jos, ben je thuis?’ Ragna Keller van het team Woningvervuiling & Advies staat voor een benedenwoning in Rotterdam. Jos doet sloffend de deur open. Zijn woning is onlangs helemaal schoongemaakt en opgeruimd. Een vleugje kattenpis is blijven hangen. Daarom is Keller hier nu ook. Met een groene fles Catty Green, een urinestankverwijderaar, spuit de gemeenteambtenaar het spul meteen langs de muren. ‘Kijk, Jos, als je dit zo in de keuken ook even doet? En hoe is het met de kattenbak, heb je die deze week al verschoond?’ Jos knikt. ‘Dat ga ik zo doen.’ Hij wijst naar een vloertrekker die nog ingepakt op tafel ligt. ‘Die was in de aanbieding bij de Action.’
Poep
Jos, die verstandelijk beperkt is, is content met zijn opgeruimde woning en de hulpverlener die nu regelmatig langskomt. Een paar maanden terug zag zijn huis er nog totaal anders uit. ‘We kregen een melding van de Inspectie Dierenwelzijn’, vertelt Keller. ‘Buren waren bezorgd om zijn kat, die ziek zou zijn. De inspecteur die hierbinnen kwam, is zich rot geschrokken.’ Het huis stonk, overal lag poep en ook Jos zelf zat er ongewassen bij. Het was hem allemaal boven het hoofd gegroeid. Niet veel later stond Keller op de stoep.
Bemoeizorg
Jos, wiens naam is gefingeerd, is niet de enige Rotterdammer met een ernstig vervuilde woning. Het team Woningvervuiling en Advies van de gemeente Rotterdam ziet het aantal meldingen fors toenemen. ‘Voor corona hadden we zo’n tweehonderd meldingen per jaar, vorig jaar waren er 350 meldingen en we verwachten dat we daar dit jaar weer overheen gaan’, zegt Keller. Het zijn niet alleen alleenstaande oudere mannen zoals Jos, zoals vaak gedacht. Het team treft ook steeds vaker vervuilde gezinnen aan. ‘En de problematiek die we tegenkomen is ernstiger. De drempel naar zorg is hoger geworden. Bemoeizorg is vaak wegbezuinigd.’ Het team maakt onderscheid tussen ernstige vervuiling en hoarders, de problematische verzamelaars die hun woning volstouwen met spullen.
Onbegaanbare woningen
Keller en haar collega’s zijn in de loop der jaren specialisten geworden – ‘ik kijk nergens meer van op’ – en geven regelmatig advies aan andere gemeenten. Ze weten heel goed dat troep en viezigheid nooit alleen komen. In de soms onbegaanbare woningen speelt vaak veel meer. ‘Van depressie, rouw, verstandelijke beperking maar ook somatische problemen. Mensen zijn bijvoorbeeld door diabetes of hartfalen te moe om op te ruimen. We hebben een meneer gehad die extreem vervuild was. Hij bleek een tumor in zijn hersenen te hebben. De kunst is om met respect en menselijkheid voorbij de troep en viezigheid te kijken.’
Gedwongen ontruimen
Aan het team de taak om vervolgens uit te vogelen welke stappen erdoor wie gezet moeten worden. ‘En eerst zorgen dat we binnenkomen’, zegt Keller. Soms voert ze gesprekken door de brievenbus of stuurt ze eerst een brief. Gedwongen ontruimen is volgens haar het laatste redmiddel. Een goede aanpak vergt samenwerking met allerlei partijen in de stad: woningcorporaties, zorg, politie, brandweer en collega’s van de gemeente. De lijntjes in Rotterdam zijn kort. Ook hulpverleners in de stad schakelen graag even met het team.
Eenzaamheid, ambulantisering, bezuinigingen
Ook in Utrecht, Amsterdam en Den Haag hebben speciale teams hun handen vol aan woonvervuiling. De Ombudsman Metropool Amsterdam publiceerde in juli het rapport Als de zorgen boven het hoofd groeien over hoarding en ernstige woonvervuiling. Jaarlijks gaat het in de hoofdstad om zo’n 350 ernstig vervuilde woningen. Sinds 2023 neemt ook het aantal klachten en meldingen bij de ombudsman toe. Volgens de onderzoekers is deze problematiek ‘de kanarie in de kolenmijn’: ‘Dit onderzoek legt een bredere problematiek binnen onze samenleving en ons zorgstelsel bloot. We kunnen dit onderwerp niet los zien van de toenemende eenzaamheid, ambulantisering en bezuinigingen in de zorg.’ De Amsterdamse ombudsman pleit voor een stadsbreed expertisepunt dat de regie voert over de aanpak.
Stijgingen
Maar hoarding en woonvervuiling zijn niet alleen problemen van de grote steden. Gemeenten en GGD-regio’s in het hele land rapporteren stijgingen van 60 tot zelfs 150 procent, blijkt uit een verkenning van koepelorganisatie GGD GHOR. Reden voor de GGD om recent de factsheet Ernstige woningvervuiling en hoarding uit te brengen, waarin kennis over deze kwetsbare groep is gebundeld.
En dat is hard nodig, zegt onderzoeker Nienke Terpstra.
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Kon je voorheen je troep ongesorteerd in de kliko mikken, nu moet je als oudere je zooi in armzalige plastic zakjes gemiddeld zo´n 50 meter door de wijk zeulen. Leve de gescheiden inzameling, die achteraf door intelligente scheidingssystemen al volledig achterhaald is.