Pilot ‘Bijstand in één dag’ mislukt: maar 10 mensen geholpen

De Amsterdamse pilot waarbij aanvragers van een bijstandsuitkering binnen één dag zouden worden geholpen is mislukt. In plaats van de verwachtte 240, werden er tussen november 2023 en mei 2024 slechts tien mensen geholpen. Dat kwam door onvoldoende draagkracht en draagvlak binnen het team dat de pilot zou uitvoeren.

Onderbezetting

Dat tegenvallende resultaten van de pilot vallen te lezen in een evaluatierapport dat de gemeente Amsterdam zelf opstelde. Daaruit valt op te maken dat het aangewezen team onderbezet was gedurende de gehele looptijd van de pilot. Om tijd te winnen werden pilotaanvragen aan de balie van het stadhuis afgenomen, in plaats van in een spreekkamer. Dat bleek voor onrust te leiden bij de aanvragers, en grote druk bij de klantbegeleiders van de gemeente.

Ambtenaren stonden er niet achter

Deze klantbegeleiders geven ook aan van mening te zijn dat ze onvoldoende betrokken zijn geweest bij het ontwerp van de pilot. Ze twijfelden aan het nut van de pilot en vonden dat hun expertise niet was benut. Schrijnende gevallen worden al via een versneld proces afgehandeld, vaak binnen een week. De ambitie om bijstandsaanvragen binnen één dag af te handelen werd niet gedragen.

Doelgroep

De pilot was bedoeld om te onderzoeken of een versneld intaketraject bij kwetsbare mensen financiële onzekerheid kon wegnemen. In aanmerking voor de bijstand-in-1-dag kwamen alleen economisch daklozen, zonder psychische- of verslavingsproblematiek. ‘Als je dakloos bent is het überhaupt heel moeilijk om je leven weer op orde te krijgen. Als je écht lang moet wachten totdat je een uitkering krijgt, dat schiet natuurlijk niet op’, zei wethouder Rutger Groot Wassink erover in 2023.

Lessen

De tien aanvragers uit de pilot gaven over het algemeen aan positief te zijn over de directe afhandeling van hun aanvraag aan de balie. Vanwege de kleine aantallen valt er niets te zeggen over de vraag of dit ook op de langere termijn positieve effecten heeft. Wat wel als zeer wenselijk werd beschouwd was de bijhorende overbruggingslening. Aanvragers kregen direct 850 euro te leen van de gemeente, om hun meest directe levensbehoeften in te vullen. De gemeente is echter enigszins terughoudend hiermee vanwege mogelijke negatieve effecten van terugvordering.

Tweede pilot

Inmiddels is er al een tweede pilot gestart met hetzelfde idee, maar met een aantal aanscherpingen. Zo is de bezetting flink opgeschroefd en is de werkwijze anders. De belangrijkste wijziging is dat er elke dag twee ‘dedicated klantbegeleiders’ beschikbaar voor intakes met pilotaanvragers. Die worden dit keer in spreekkamers afgenomen. Een tweede evaluatie volgt op een later moment.