Veel enthousiasme over niet-bestaande maas in de wet

ANALYSE - Raadsleden in Nijmegen, Arnhem en Tilburg willen aan de slag met een idee om werkende bijstandsgerechtigden 500 euro per maand te laten bijverdienen. Allemaal verwijzen ze naar een 'maas in de wet' die dat mogelijk zou maken. Het probleem is: die maas in de wet bestaat niet. 

Mag niet
Op EenVandaag was op 13 april deze kop te lezen: '500 euro bijverdienen naast de bijstand: het mag niet, maar Amsterdam gaat het wel toestaan'. Dezelfde ochtend hing een woordvoerder van de gemeente al aan de lijn met EenVandaag, want de tekst klopte niet. Het woordje 'gaat' werd vervangen door 'wil'. Een cruciaal verschil. Wat wethouder Rutger Groot Wassink (sociale zaken, GroenLinks) voorstelde, kan namelijk wettelijk gezien niet. De wethouder gaf alleen maar aan dat hij het in theorie goed zou vinden als het wel kon.

Misverstand
Ondanks de rectificatie blijft het misverstand echter bestaan. Raadsleden in Nijmegen, Arnhem en Tilburg zijn ervan overtuigd dat Amsterdam een maas in de wet heeft gevonden om meer bijverdiensten toe te staan en komen in actie om dat in hun eigen gemeente ook voor elkaar te krijgen. In Nijmegen wordt een motie aangenomen om het Amsterdamse plan over te nemen. Ook JA21-Kamerlid Nicki Pouw-Verweij, die vreest dat gemeenten de wet daarmee wel erg liberaal interpreteren, bemoeit zich ermee. Ze vraagt opheldering van de minister.

Uitstroompremie
Het misverstand is hardnekkig omdat het EenVandaag-item rept over een mysterieuze 'maas in de wet' die wethouder Groot Wassink gevonden zou hebben. Het blijkt om de uitstroompremie te gaan, een instrument dat al volop wordt benut door een hele reeks gemeenten, waaronder Amsterdam, Wageningen, Rotterdam, Doetinchem en Aalten. Die premie is echter gemaximeerd op 2.629 euro per jaar, en staat dus lang geen 500 euro per maand toe.

In de war
Nijmeegs wethouder Petra Molenaar (SP) is dan ook terecht in de war door de opdracht die ze van haar gemeenteraad krijgt. 'Het lijkt alsof men in Amsterdam een maas in de wet gevonden heeft in de vorm van een premie, maar ik snap nog niet helemaal hoe ze aan die 500 euro komen', zegt ze tegen nieuwssite RN7.

Context
De 'maas in de wet' om 500 euro aan bijverdiensten voor werkende bijstandsgerechtigden toe te staan, bestaat dus niet. Waarom lijkt het dan alsof Groot Wassink zegt van wel? Omdat zijn uitspraken in het artikel in de verkeerde context worden geplaatst. Wie het item goed bekijkt, ziet dat Groot Wassink doelt op de bijverdienpremie van maximaal 215 euro per maand die de gemeente nu al hanteert. Dáár is die maas in de wet voor te gebruiken, en niet – ondanks wat de schrijver van het EenVandaag-artikel suggereert – voor bijverdiensten tot 500 euro.

Enthousiasme
Waarom hebben de raadsleden niet íets kritischer naar het (weliswaar verwarrend geschreven) EenVandaag-item gekeken voordat ze overgingen tot moties en raadsvragen? Daarvoor zijn verschillende verklaringen denkbaar. In het slechtste geval zijn de raadsleden gemakzuchtig of gebrekkig geïnformeerd. In het beste geval zijn ze zo begaan met het lot van hun stadgenoten in de bijstand dat ze elke kans aangrijpen om iets voor hen te betekenen, waardoor ze uit enthousiasme het fact checken maar even achterwege laten.