Kosten jeugdhulp rijzen de pan uit

Gemeenten hebben vorig jaar 4,4 procent (724 miljoen euro) meer uitgegeven aan het sociaal domein dan begroot. Vooral de uitgaven voor de jeugdzorg rijzen de pan uit. Daar werd vorig jaar 18,9 procent (605 miljoen euro) meer aan gespendeerd dan begroot.

Analyse

Dat blijkt uit een analyse van de jaarrekeningen 2017 die in opdracht van Divosa is gemaakt. Aan de Wmo werd 122 miljoen euro meer uitgeven dan begroot en aan werk en inkomen 76 miljoen euro. De tekorten zijn deels gedekt vanuit de hogere gemeentefondsuitkering. Daarnaast is bezuinigd op uitgaven aan andere beleidsterreinen.

Bezuinigingen

Dat is ook in eerdere jaren gebeurd, zo blijkt uit het onderzoek. Om de kortingen op de rijksbudgetten op de Wmo, Jeugdwet en Participatiewet op te vangen, is en wordt op andere beleidsterreinen bezuinigd. Inmiddels komt 61 procent van de gemeentelijke uitgaven op het conto van die voor het sociaal domein. Dat was in 2015 56 procent. Het aandeel van de andere uitgaven daalde van 44 procent in 2015 tot 39 procent in 2017. In grote gemeenten (tussen de 100.000 en 250.000 inwoners) werd vorig jaar 66 procent van de begroting aan het sociaal domein gespendeerd, in 2015 bedroeg dat percentage 59 procent; een hogere stijging dan het landelijke gemiddelde.

Overschrijdingen

Gemeenten zullen ook dit jaar met budgetoverschrijdingen op het sociaal domein te maken krijgen. Bij de bepaling van het budget voor 2018 is te weinig rekening gehouden met de overschrijdingen over 2017, aldus de rapportage.

Verschillen tussen gemeenten

De tekorten op de jeugdhulp verschillen per gemeente. Landelijk bezien is er een tekort van gemiddeld 57 euro per inwoner. Gemeenten met 100.000 tot 250.000 inwoners zitten daar boven: daar bedraagt het gemiddelde tekort per inwoner 66 euro. Ook gemeenten tussen de 50.000 en 100.000 inwoners hebben een bovengemiddeld tekort per inwoner (62 euro). ‘De vier grote steden (als groep) komen duidelijk minder tekort op de integratie-uitkering dan andere groepen’, aldus de rapportage.

Autonome groei zorgvraag

Een duidelijke oorzaak voor de forse budgetoverschrijding van de jeugdzorg is er niet, stelt Divosa. De autonome groei van de zorgvraag, de inzet op preventie en de manier waarop gemeenten de jeugdzorg vormgeven en inkopen kunnen hier debet aan zijn. Er moet nader onderzoek naar de precieze oorzaken worden gedaan, vindt Divosa.

Benchmark

Landelijk en lokaal wordt al naar de oorzaken van de groeiende uitgaven gekeken. Divosa start in aanvulling daarop binnenkort een eigen onderzoek. Dit ‘Samen zicht op de uitgaven in het Sociaal Domein’ wordt een benchmark waarbij een aantal gemeenten hun uitgaven in de jeugdzorg vanuit verschillende invalshoeken vergelijkt. Onderzocht zal worden wat mogelijk ‘kostendrijvers’ zijn. Daarna worden ook de stijgende kosten binnen de Wmo nader onder de loep genomen.

Te lage budgetten

De te lage budgetten die het rijk aan gemeenten betaalt voor de bijstand is een van de oorzaken van de budgetoverschrijdingen op werk en inkomen. Ook de rijksbezuinigingen op de Wet sociale werkvoorziening leiden tot budgetoverschrijdingen bij gemeenten, aldus Divosa.