Nog weinig gemeenten hebben een scherpomlijnd beeld van wat ze willen bereiken met het instellen van sociale wijkteams.
Gemeenten weten niet wat ze willen met wijkteams
Sociale wijkteams als smeermiddel bij decentralisaties. Maar over hoe ze moeten worden ingericht, lopen de meningen per gemeente sterk…
Dat zegt Machteld Koelewijn van BMC Advies. Met collega’s inventariseerde zij de aard en werkwijze van sociale wijkteams in 26 (middel)grote steden, tijdens een gezamenlijk onderzoek met de Universiteit Twente. Juist gedegen analyses van lokale behoeftes en mogelijkheden trof Koelewijn weinig aan.
Teleurstelling voorkomen
Zij vindt dat gemeenten zo snel mogelijk moeten stoppen met pilots en experimenten. ‘Stop met pionieren en ga voor het “echie”. Ik snap dat de prioriteit daar niet voortdurend naar uitgaat, met alles wat er nog te doen staat. Maar duidelijke kaders en randvoorwaarden worden ongelooflijk belangrijk om het niet op een teleurstelling te laten uitdraaien. Durf te monitoren en analyseren en trek conclusies uit de resultaten, zeg ik.’
Systeeminnovatie
In Eindhoven, waar een dekkend netwerk is van sociale wijkteam in alle wijken, hebben de teams nooit gewerkt als pilot. De instelling van de zogenoemde ‘WIJteams’ was de opmaat van een grote systeeminnovatie, die nog voor 2015 grotendeels in de steigers moest staan en die dient als ‘landingsbaan’ voor de decentralisaties.
Problematisering
Voor de omslag was alle aanleiding, zegt de Groenlinkse Eindhovense wethouder van zorg, welzijn en armoedebeleid Lenie Scholten. Uit een lokale analyse kwamen vier hoofdproblemen: overdreven problematisering, doorgeschoten professionalisering, een voor burgers te complexe samenleving en een bekostigingssysteem dat instellingen beloonde op basis van productie, niet van resultaten. ‘We constateerden dat er steeds meer geld naar het sociale domein vloeide, maar dat problemen niet minder werden. Dus ergens deden we iets niet goed.’
Reorganisatie
De keus die Eindhoven heeft gemaakt dwong de stad niet alleen het systeem van financiering en subsidieverstrekking anders in te richten, maar heeft ook grote consequenties voor de ambtelijke organisatie. In het sociale domein verdwijnen vakjes- en vinkjesambtenaren, loketten worden overbodig. Beleid ontstaat ‘in co-creatie’ met mensen uit het veld en volgt de uitvoeringspraktijk, niet andersom. Ook de begroting wordt ‘ontschot’ om te sturen op de gewenste beweging.
Plan B
Gemeenten die denken dat ze met de installatie van sociale teams klaar zijn, komen op de koffie, waarschuwt Koelewijn. ‘Sociale wijkteams zijn geen wondermiddel om alle vraagstukken van de decentralisaties op te lossen. Ik zou niet op dat ene paard wedden maar steviger inzetten op de transformatie in samenwerking met burgers en maatschappelijke organisaties. Is er op het moment dat wijkteams nog niet klaar zijn of niet de gewenste resultaten opleveren een Plan B? Lijkt mij verstandig, want verantwoordelijk zijn gemeenten per 1 januari 2015.’
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Tja, het klopt, de sociale wijkteams zijn geen wondermiddel en zullen dat ook nooit worden. Wel kunnen zij in belangrijke mate de zorg op een andere manier gestalte geven en dichter bij de mensen ( menselijke maat!) brengen. In opdracht van een aantal gemeenten heb ik een Quick scan gemaakt als het gaat om bestaande en gewenste scholing en deskundigeheidsbnevordering van de sociale wijkteams. Tevens heb ik n.a.l. van het binnen gekomen matteriaal en de gevoerde gesprekken een uitvoerig profiel gemaakt van de professional in deze teams. Zonder breed in te gaan op allerlei aspecten valt op dat er op dit tterrein heel veel te vverbeteren valt. Maar bovenal dat onderschat wordt wat er van de professional wordt verwacht. Ik stel dan ook voor ( en daarin ben ik niet de enige) het generalist zijn de zien als een specialisme. Een HBO diploma is niet voldoende. Er zou een soort Bachelor + moeten komen ( geen master) waarin al werkende tevens fors fge investeerd wordt in de professional zoals die dient te werken binnen een sociaal wijkteam. Er dienen goede eindtermen te worden geformuleerd en ook dient sprake tte zijn van jarlijkse accredidatie.( vgl. de huisarts als specialist). Pas dan zullen de SWT's een rol van betekenis kunnen krijgen.
Het voordeel van een wijkteam kan zijn dat niemand de verantwoording kan afschuiven, bijvoorbeeld als je kind ineens en lange tijd niet meer naar school kan, wat vaak voorkomt bij GGZ-problematiek. Het raakt dan thuis uit evenwicht, als ouder kun je dan bijvoorbeeld ook niet meer naar je werk. Je raakt van het ene op andere moment uitgeput, omdat het geestdodend is om 7x 24 uur alleen maar met een kind met zware mentale problemen om te gaan die niet in staat is rekening met iemand te houden terwijl je zelfs niet even weg te kunt. Stel je voor dat je dan ook nog ineens voor een stervende moeder moet zorgen of een miskraam krijgt, en het 'feest' thuis is compleet.
Er zijn ook situaties denkbaar dat alleen zeer specifieke zorg nodig is, zoals ver gespecialiseerd opvoedadvies voor zeer bijzondere kinderen. Dat is anders dan advies bij een 'gewone' opvoeding. Als vrijwilliger en moeder van een kind met Asperger weet ik dat alleen zeer gespecialiseerde, ervaren mensen ons konden helpen. Ik vraag me af hoe lang het duurt voor een team met globale ervaring met allerlei problemen zou kunnen helpen als iemand met zeer specifieke problemen vastloopt met zoon of dochter. Het punt is namelijk, de wetenschap toont dat al lang aan, maar die kennis wordt vergeten: Asperger wordt niet veroorzaakt door ouders die niet snappen hoe ze moeten opvoeden. Het komt voor bij kinderen van gemiddelde ouders die geen problemen op ander vlak hebben. Directe doorverwijzing naar de GGZ is in die gevallen dan ook aangewezen. Dat schaadt niet, integendeel, het helpt. Onze zoon heeft nu na wat hulp in zijn jeugd een zeer minimale hoeveelheid zorg nodig en kan straks de kost verdienen als hij niet gediscrimineerd wordt. In tegenstelling tot leeftijdsgenoten bij wie de oorzaak van de problemen te laat is ontdekt of die begeleiding kregen van iemand die geen ervaring heeft met de problematiek. Deze jongeren zijn vaak suïcidaal en durven heel weinig.
Kan een wijkteam peilsnel de kennis opdoen die ik nodig had in de jeugd van onze zoon?? (Oviergens, een vrijwillger kan alleen troost en praktische hulp proberen te bieden, en niet de verantwoording nemen).
Sociale problematiek is vrijwel altijd maatwerk. Met de SWTs rijken de ogen en oren nog dichterbij de hulpbehoevenden en worden er beter afgestemde oplossingen geboden, die minder nazorg vereisen, omdat de plank minder vaak wordt misgeslagen. Betere kwaliteit sociale zorg is uiteindelijk minder sociale zorgkosten.