Gemeente verantwoordelijk bij overlijden Oekraïense vluchteling

Jaarlijks kunnen tot ruim 1000 Oekraïense vluchtelingen in Nederland komen te overlijden. Dat blijkt uit een berekening van uitvaartonderneming Monuta op basis van het sterftecijfer bij de ruim 73.000 geregistreerde vluchtelingen die in ons land verblijven. Monuta initieerde daarom een handreiking voor gemeenten over hoe om te gaan met Oekraïense overleden vluchtelingen en de nabestaanden.

Vragen

Gemeenten in Nederland hebben vragen over Oekraïense vluchtelingen die in Nederland komen te overlijden, merkt niet alleen het Team Bijzondere Uitvaarten van Monuta, maar ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de veiligheidsregio’s. ‘Betrokken medewerkers en vrijwilligers zijn vaak op zoek naar duidelijkheid over regels, mogelijkheden, rituelen en gebruiken en hoe het organiseren van een afscheid in zijn werk gaat, aldus Robert-Jan Bax, teammanager van het Team Bijzondere Uitvaarten bij Monuta.

Hoger sterftecijfer

Het ligt voor de hand dat bij het toenemen van het aantal vluchtelingen uit Oekraïne ook het aantal overlijdens onder hen zal toenemen. Het sterftecijfer van mensen in Oekraïne is 14,3 mensen per 1000 inwoners. Ter vergelijking: het sterftecijfer voor Nederlanders is 9 mensen op 1000 inwoners. De verwachting is dat het aantal overlijdens onder Oekraïense vluchtelingen jaarlijks tussen de 651 en 1046 zal uitkomen. Er wordt wel een voorbehoud gemaakt: aangezien er in Nederland vooral vrouwen en kinderen geregistreerd zijn, kan het aantal overlijdens lager liggen. Toch zijn er ook geluiden dat, onder meer in de ziekenhuizen, Oekraïense vluchtelingen worden behandeld met een zorgelijke gezondheid.

Overvallen

Ook lijken veel Oekraïense nabestaanden onvoldoende geld te hebben om een uitvaart in Nederland te betalen, waardoor in de gemeente van overlijden een beroep kan worden gedaan op de Wet op de lijkbezorging. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor opvang, maar werden overvallen met de zorg voor overledenen en nabestaanden, aldus Bax. ‘Daarom trokken we aan de bel bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en de VNG. We willen voorkomen dat vluchtelingen met een trauma ontredderd raken en willen hen zo goed mogelijk helpen en steunen bij een overlijden van een naaste. Iedereen verdient een afscheid met een goed gevoel.’

Handreiking

Het voorstel was om een projectgroep te formeren die gezamenlijk de informatievoorziening richting gemeenten organiseert. Dat leidde tot een handreiking en een factsheet voor medewerkers en vrijwilligers van gemeenten. Hieraan werkten ook de Branchevereniging Gecertificeerde Nederlandse Uitvaartondernemingen, de Landelijke Organisatie van Begraafplaatsen en Veiligheidsregio Fryslân mee.

Stroomschema

In de handreiking staat onder meer een stroomschema met daarin de stappen die moeten worden gezet bij een overlijden van een Oekraïense vluchteling. Ook is er een overzicht te vinden van Oekraïense rituelen en gebruiken. Zo is de wens en traditie veelal om de uitvaart op de derde dag te laten plaatsen. De handreiking wordt nog verrijkt met ervaringen uit het land. Binnenkort stelt Monuta de handreiking ook beschikbaar in het Oekraïens, zodat nabestaanden een beter beeld krijgen hoe in Nederland een uitvaart wordt georganiseerd en hoe zij kunnen worden geholpen.