Doeluitkeringen

In 2018 waren er nog maar 16. In 2019 waren er al 41. In 2020 99. In 2021 waren er 131. En in 2022 zijn er nog veel meer: doeluitkeringen. Dat zijn geldpotjes van de ministeries voor de gemeenten die ze maar aan één bepaald doel mogen besteden. Deze explosieve groei komt een beetje door corona – gemeenten kregen daar financiële compensatie voor, vaak met een doeluitkering. De groei komt ook een beetje door Oekraïne. De kosten van de opvang krijgen de gemeenten vergoed, vaak met een doeluitkering. Maar de groei komt vooral door de regeldrift en de controledrift bij de ministeries.

Tot op de cent nauwkeurig willen ze weten waaraan de gemeenten die doeluitkeringen besteden. De gemeenten moeten de besteding van die doeluitkeringen daarom nauwkeurig verantwoorden. En als ze het geld niet exact besteden zoals de ministeries willen? Als de gemeenten doelmatig werken, en daardoor wat geld van die doeluitkering overhouden?

Dan moeten ze het terugbetalen. Zo hebben de ministeries de volledige zekerheid dat het geld alleen wordt besteed waarvoor het bedoeld is. De rechtmatigheid is honderd procent. De doelmatigheid is helaas veel lager, door al die regel- en controlekosten, en door het weghalen van alle prikkels op zuinigheid, maar dat is blijkbaar geen probleem in dit land.

Maar wordt ook echt elke doeluitkering volledig besteed aan het doel? Moet élke overheid zijn uitgaven tot op de laatste cent verantwoorden? Nee hoor. Er is namelijk één overheid gelijker dan de anderen. Een deel van de doeluitkering houden veel ministeries zelf, voor de regel- en controlekosten. Voorbeelden? Van de woningbouwimpuls van een miljard euro hield het ministerie 15 miljoen euro zelf.

Van de 56 miljoen euro voor toezicht op de energiebesparing houdt het ministerie bijna 2 miljoen euro zelf. Van 2,5 miljoen euro voor het begeleiden van ex-gedetineerden, houdt het ministerie een ton zelf. Wat gebeurt er met dat geld als het niet exact wordt besteed aan het doel? Wat gebeurt er als zo’n ministerie doelmatig werkt, en daardoor wat geld overhoudt? Gaat dan dat extra geld alsnog naar de gemeenten, voor wie het eigenlijk bedoeld is? Als we willen dat het geld volledig besteed wordt aan het doel, dan moeten ook de ministeries deze uitgaven gaan verantwoorden en eventueel terugbetalen.