In onze participatiemaatschappij gaan we uit van de zelfredzaamheid van burgers. Prima. Heeft u recht op huurtoeslag? Dan gaat het geld niet van overheid naar uw huisbaas, maar krijgt u zelf het geld in handen. U bent zelfredzaam genoeg om zelf het geld naar uw huisbaas over te maken. Zorgtoeslag? Gaan we ook snel voor u regelen. Kinderopvangtoeslag? Vraag het aan, we sturen u alvast het geld, de toets of u er recht op hebt doen we later wel.
Zelfredzaam in de schulden
Ben ik tegen de participatiemaatschappij? Tegen een klantvriendelijke overheid? Ik twijfel. Ik twijfel na een werkbezoek bij HVO/Querido,…
En vanwege werkdruk lopen we achter met toetsen, maar maakt niet uit. U krijgt gewoon het geld, maar het kan zomaar dat u te horen krijgt dat u moet terugbetalen omdat u er (deels) toch geen recht op bleek te hebben. Zo gaat dat in maatschappij met zelfredzame burgers, en een overheid die klantvriendelijkheid hoog in haar vaandel heeft staan.
Ben ik tegen de participatiemaatschappij? Tegen een klantvriendelijke overheid? Ik twijfel. Ik twijfel na een werkbezoek bij HVO/Querido, een Amsterdamse organisatie voor maatschappelijke opvang. Samen met de directeur Clemens Blaas sprak ik met hulpverleners. Lukt het om bewoners te ondersteunen richting zelfredzaamheid, buiten de muren van de instelling? Dat wordt steeds moeilijker. Waarom? Omdat veel bewoners diep in de schulden zitten. Hoe zijn ze daar terechtgekomen? Steeds vaker doordat bewoners een toeslag hebben aangevraagd en ontvangen, het geld uitgeven aan basale en andere zaken, na de toets geen recht op de toeslag blijken te hebben, en moeten terug betalen. Waarom doen we het niet anders? Waarom geen korting op het kinderopvangtarief voor mensen met een laag inkomen?
Ik twijfel nog meer na een gesprek met Jurenne Hooi, directeur van de maatschappelijke dienstverlening in Amsterdam zuidoost en Diemen. Wat zijn de belangrijkste problemen van de klanten van MaDi? Jurenne aarzelt geen moment. Schulden. Daardoor lopen mensen huurachterstanden op en worden ze uit hun huis gezet. Maar mensen met een laag inkomen krijgen toch huurtoeslag? Ja, maar dat geld wordt binnenkort niet aan de verhuurder overgemaakt, maar aan de zelfredzame huurder. Hoogtepunt/dieptepunt is volgens Jurenne dat 20 december huurders hun huurtoeslag krijgen uitgekeerd. Ze voorspelt: veel mensen gaan dat aan andere zaken besteden dan aan huur. In ieder geval zal de verleiding groot zijn, het is immers vlak voor kerst, een dure periode in het jaar. Medio april zal het aantal huisuitzettingen verder stijgen. Ze vindt dat er veel meer aan preventie moet gebeuren. Meer informatie over hoe je in de schulden terecht kunt komen en de zware consequenties daarvan wanneer de schulden problematisch worden. En kunnen toelagen niet rechtstreeks naar instellingen worden overgemaakt, zoals dat tot voor kort gebeurde?
Ik hoor het u al denken: waar gehakt wordt, vallen spaanders. Óf we gaan uit van zelfredzaamheid, óf niet. Dus nee, geen geld overmaken naar de verhuurder. Laat diegene die schulden maakt maar op de blaren zitten. Tenminste, dat is wel de tendens op verschillende social media: “Ik spaar ook, dus als mensen een gat in hun hand hebben, ga ik dat niet met belastinggeld voor ze oplossen”. Mijn probleem: mensen met schulden zorgen slechter voor zichzelf. En daarmee komt de publieke gezondheid in gevaar. En laat ik daar nou net een hoeder van zijn. 25 november heeft de GGD Amsterdam de Amsterdamse gezondheidsmonitor gepresenteerd. Het Parool besteedde er twee pagina’s aan en zette er als kop boven: Geld maakt gezond en gelukkig. Rijk is gezonder dan arm. Hoogopgeleid is gelukkiger dan laagopgeleid. Ziet u mijn dilemma rond schulden?
Paul Van der Velpen
Meer columns van Paul van der Velpen leest u hier.
Reacties: 6
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Uitstekend artikel. Ik vind het overigens geen dilemma maar zou de huurtoeslag inderdaad rechtstreeks overmaken naar de verhuurder en een korting op de tarieven voor kinderopvang geven in plaats van een toeslag. Soms moet je mensen inderdaad een handje helpen in plaats van dat je het ze zelf laat uitzoeken.
Ervaringen in mijn eigen leven: hoe meer je mensen helpt, des te meer worden zij van jouw afhankelijk. Op basis van het bovenstaande artikel, betekent dit dus, dat sommige mensen niet kunnen denken, zichzelf niet in de hand kunnen houden en als maar in de problemen komen. Dit houdt dus in dat de gemeente of wie dan ook, deze groep moet onderhouden en verzorgen totdat zij omvallen. Je bent er dus mee getrouwd. Is dit een oplossing of juist het probleem?
Ook het ziekenfonds terug.
Hoe kunnen we dit tij keren? Ook graag het ziekenfonds weer terug. Onder de 30.000 bruto per jaar gewoon de basisverzekering betaald via de werkgever of de uitkeringsinstantie. Anders kan de belastingbetaler dit weer bijpassen, mensen moeten toch geholpen worden, en de mensen zelf komen om in de schulden. Het is blijkbaar toch heel moeilijk om te accepteren dat we niet allemaal zo zelfredzaam zijn.
Een kanttekening is wellicht een van de uitkomsten van de Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2012 zelf, namelijk:
"Eén op de tien Amsterdammers ervaart een lage regie over hun eigen leven; zij hebben het gevoel dat de omstandigheden hen overkomen en dat zij hierover weinig controle hebben. "
Dat is ook een uitkomst om serieus te nemen.
Bovendien is het aanpakken armoedeproblematiek wel meer dan alleen de regie over toeslagen uit handen nemen. Zeer lezenswaardig is een artikel in De Correspondent:
https://decorrespondent.nl/511/waarom-arme-mense …
"Eldar Shafir is psycholoog aan de prestigieuze Universiteit van Princeton. Samen met Sendhil Mullainathan, econoom aan de Universiteit van Harvard, publiceerde hij onlangs een nieuwe, baanbrekende theorie over armoede. In het belangrijke tijdschrift Science. Deze laat zich als volgt samenvatten:
Het is de context, stupid."
Er zijn steeds meer signalen uit de wetenschappelijke hoek, die beweren/aantonen dat vrije wil een illusie is. Die discussie wil ik hier niet aankaarten, maar ik denk wel dat het tijd wordt om eens serieus na te gaan denken wat een dergelijke waarheid zou kunnen betekenen voor de inrichting van onze samenleving. De uitspraak "Het is de context, stupid" sluit overigens naadloos aan bij deze opstelling. Zelfredzaamheid is dus misschien ook wel een illusie..... Ik kan me de twijfel van Paul dus erg goed voorstellen.
als u de tijd zou gebruiken om daadwerkelijk iets te doen dan had u een zinvolle bijdrage kunnen leveren.
Praten over zaken is makkelijker dan ze oplossen.