Een verplichte tegenprestatie helpt bijstandsgerechtigden niet of nauwelijks om werk te vinden. Wel kan het leiden tot een vermindering van het gebruik van medicatie bij psychische problemen. Dat concluderen onderzoekers van de Erasmus Universiteit in Rotterdam.
Tegenprestatie helpt niet bij het vinden van werk
Wel zorgt de tegenprestatie voor minder medicatiegebruik bij Rotterdammers in de bijstand.
Langdurig in de bijstand
Het onderzoek richt zich op bijstandsgerechtigden in Rotterdam in de periode tussen 2013 en 2018. In die jaren moesten Rotterdammers die langdurig in de bijstand zaten een verplichte tegenprestatie leveren van minstens 20 uur per week. Het gaat dan om activiteiten als maatschappelijk werk, mantelzorg of persoonlijke ontwikkeling.
Omdat de tegenprestatie stapsgewijs van wijk naar wijk werd uitgerold, konden de onderzoekers de effecten van de tegenprestatie goed bestuderen. Wijken die al te maken hadden met de tegenprestatie konden worden vergeleken met wijken die daar nog niet mee waren begonnen.
Minder medicatie
Wat blijkt? De tegenprestatie heeft 'niet of nauwelijks' geleid tot meer uitstroom uit de bijstand naar betaald werk, concluderen de onderzoekers.
Wel is er een ander positief effect te zien: een substantiële afname in het gebruik van medicatie bij psychische problemen. Dat geldt althans voor mensen die zulke medicatie al gebruikten voor deelname aan de tegenprestatie. Een mogelijke verklaring is dat de tegenprestatie helpt om structuur aan te brengen in het leven, in contact te komen met anderen en een bijdrage te leveren aan de samenleving, waardoor mensen beter in hun vel zitten.
Groter verschil
De effecten op medicatiegebruik zijn het sterkst te zien bij mannen. Bij hen neemt het gebruik van medicatie voor psychische problemen in het vierde jaar af met 28 procent als gevolg van de tegenprestatie. De onderzoekers speculeren dat het effect bij mannen groter is omdat het vooral mannen zijn die te lijden hebben onder langdurige inactiviteit. De tegenprestatie maakt voor hen een groter verschil.
Kinderen
Ook keken de onderzoekers naar het effect van de tegenprestatie op de kinderen van mensen in de bijstand. Hoewel de bevindingen met onzekerheid zijn omgeven, zijn er wel 'enige aanwijzingen' dat de tegenprestatie gunstige effecten heeft op de leerprestaties en op gebruik van medicatie bij psychische problemen van deze kinderen.
Verplichtingen vergroten baankans niet
Dat de tegenprestatie de uitstroom naar werk niet stimuleert, sluit aan bij wat mensen in de bijstand zelf zeggen. Uit eerder onderzoek van de gemeente Rotterdam bleek dat werkzoekenden hun baankansen niet hoger inschatten als gevolg van de tegenprestatie. Ook landelijk onderzoek wees uit dat twee derde van de bijstandsgerechtigden niet gelooft dat de tegenprestatie hun kansen op de arbeidsmarkt vergroot.
Daarnaast is al vaker aangetoond dat verplichtingen in de bijstand niet per se bevorderend zijn voor de uitstroom naar werk. Zo concludeerde het Sociaal en Cultureel Planbureau in 2019 dat het voor de baankansen van bijstandsgerechtigden niet uitmaakt of gemeenten veel of weinig verplichtingen opleggen. Ook bleek uit experimenten in verschillende gemeenten dat een sollicitatieplicht niet zorgt voor hogere uitstroom. Sterker nog: in Utrecht leidde een ontheffing van die plicht juist tot meer uitstroom naar werk.
Reacties: 1
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
De resultaten in Doetinchem en Aalten zijn wel positief. Waarschijnlijk is -afhankelijk van situatie in gemeenten- maatwerk noodzakelijk.