Verbod discriminatie gehandicapten zware opgave voor gemeenten

De Tweede Kamer heeft er onlangs mee ingestemd om het verbieden van discriminatie op grond van een handicap expliciet te noemen in artikel 1 van onze Grondwet, zoals voorgesteld door GroenLinks, D66 en PvdA. Een mooie stap, vinden belangenorganisaties. En nu ook nog de praktijk. Gemeenten zullen ermee aan de bak moeten.

Overleven

De dagelijkse praktijk komt voor mensen met een beperking vaak neer op overleven. Ploeteren, zoeken, tegen muren ­botsen, het niet meer weten. Vaak komt dat omdat de digitale wereld te snel gaat en het leven te ingewikkeld is. ‘Dat is het geval voor een groep van naar schatting 1,2 miljoen ­Nederlanders met een lichte verstandelijke beperking (lvb),’ zegt Yvon van Houdt, directeur van MEE NL, de landelijke vereniging voor advies en ondersteuning bij leven met een beperking. ‘Een lvb is iets wat je doorgaans op het eerste gezicht niet ziet. Mensen lijken mondig en vaardig genoeg om voor zichzelf te zorgen. De werkelijkheid is dat ze het zonder hulp nauwelijks redden. Een groot deel van de groep komt in een stapeling van problemen terecht. Uitbuiting, verslaving, schulden, criminaliteit.

Urgentie

Van Houdt is blij met de uitbreiding van  wetsartikel 1 in de Grondwet, waardoor discriminatie op grond van handicap wordt verboden. Verschillende ­organisaties zoals met name belangenorganisatie Ieder(in) hebben er jarenlang voor gelobbyd. ‘Het lijkt symbolisch,’ zegt ze, ‘maar het vestigt de aandacht op de urgentie van het probleem. Er moet echt nog veel gebeuren voordat de inclusieve samenleving meer is dan een wensbeeld.’

De mogelijkheden zijn er, maar worden niet samengebracht

Ambitie

Aan goede bedoelingen ontbreekt het niet. Nederland was in 2016 weliswaar een van de laatste landen die het VN-verdrag ­Handicap ratificeerde, het programma Onbeperkt meedoen dat de rijksoverheid twee jaar nadien lanceerde, heeft de doelen met aardig wat ambitie neergezet. Liefst 125.000 extra banen in 2026 voor mensen met een beperking. Meer samenwerking tussen bedrijven, gemeenten en scholen. Betere dienstverlening van het UWV. Iedereen doet mee! ‘Het is goed dat die ambities er zijn’, vindt Yvon van Houdt. ‘En er zijn een hoop initiatieven die navolging verdienen. Maar het gaat veel te langzaam.’

Verkokering

Een van de grootste problemen is de verkokering in financiering voor voorzieningen, zo zien niet alleen MEE en Ieder(in), maar onder andere ook de Nationale ombudsman en het College voor de Rechten van de Mens. Werk, wonen, openbaar vervoer, onderwijs, dagbesteding, sport en recreatie − alles komt uit een ander potje. Er zijn gevallen van mensen die een aangepaste woning hebben via de Wmo, maar hun appartementencomplex niet ­binnenkomen omdat de woningcorporatie en de gemeente niet samenwerken. ‘De mogelijkheden zijn er, maar worden niet samengebracht’, zegt Addie Stehouwer, ombudsman in Den Haag. Stehouwer constateert dat de flexibiliteit voor maatwerk vaak ontbreekt.

Zware opgave

De Haagse ombudsman erkent de zware opgave die gemeenten hebben op dit gebied, maar wijst ook op hun bestuurlijke taak. ‘We hebben getekend voor het verdrag, dus het is geen keuze, maar een verplichting. Ga in gesprek,’ raadt zij gemeenten aan, ‘zoek samenwerking. Met bedrijven, organisaties, het onderwijs.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 12, 24 juni 2022