Een land dat zijn kwetsbaarheid voor klimaatverandering wil beperken, moet volgens de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid op twee vlakken tegelijk meters maken: het fysieke en het sociale. Aan dat laatste schort het, constateert de WRR in de studie Mens en Klimaat.
WRR: socialer klimaatbeleid nodig
Alleen fysieke maatregelen maken ons land nog niet klimaatrobuust. Daar is meer maatschappelijke veerkracht voor nodig.
Watersnoodramp
Volgens de WRR ligt de focus in het Nederlandse adaptatiebeleid nog vooral op ‘publieke, fysieke beschermingsmaatregelen op het gebied van waterveiligheid’. Inspanningen die volgens de raad passen in een lange en succesvolle traditie. ‘Na de Watersnoodramp van 1953 hebben overstromingen weliswaar tot behoorlijke schade geleid, maar zijn geen dodelijke slachtoffers meer gevallen.’
Waterbewustzijn
Maar de keerzijde van deze prestatie is volgens de WRR dat veel burgers nauwelijks nog rekening houden met situaties waarin de huidige hoogwaterbeschermingsprojecten niet toereikend zijn. Een feilen waar, inmiddels meer dan tien jaar geleden, ook de OESO al op wees in het rapport Water Governance in the Netherlands: Fit for the Future. Er was bij ons volgens de OESO sprake van een ‘awareness gap’: een gebrek aan waterbewustzijn.
Weinig prioriteit
Ook voor andere extremen als hitte en droogte geldt volgens de WRR dat veel Nederlanders er relatief onbekend mee zijn, waardoor van een ‘vergelijkbaar optimistisch verwachtingspatroon’ sprake is. ‘Het nemen van adaptatiemaatregelen heeft tot nu toe voor veel burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven weinig prioriteit gekregen.’
Het vertrouwen op fysieke maatregelen in het klimaatbeleid verkleint volgens de WRR juist de maatschappelijke veerkracht
Kwetsbaarheidsparadox
Dat vertrouwen op fysieke maatregelen in het klimaatbeleid verkleint volgens de WRR juist de maatschappelijke veerkracht: de zogenaamde ‘kwetsbaarheidsparadox’. Doordat fysieke maatregelen mensen een groot gevoel van veiligheid geven, bereiden zij zich niet meer voor op situaties van onveiligheid, waardoor ze bij het optreden van een calamiteit juist kwetsbaar blijken te zijn.
Nooit meegemaakt
Dat kunnen we ons aldus de WRR niet langer veroorloven. ‘De mix van klimaatdreigingen waar Nederland voor staat, bevat omstandigheden die we zelden of nooit eerder hebben meegemaakt. Denk aan keteneffecten, waarin een klimaatgebeurtenis leidt tot langdurige uitval van elektriciteit, die op zijn beurt doorwerkt in problemen bij drinkwatervoorziening, financiële dienstverlening en zorginstellingen. (…) Een klimaatbestendige samenleving zal daarom zelf veerkrachtig moeten zijn.’
Veel verschil
Die maatschappelijke veerkracht komt nog moeizaam van de grond. ‘Tussen regio’s en gemeenten zit bijvoorbeeld veel verschil in de mate waarin adaptatiebeleid sociale cohesie versterkt en benut. En beleid dat burgers aanzet tot vergroting van hun eigen veerkracht bereikt lang niet iedereen. Zo komen subsidies voor het treffen van maatregelen in of rondom het huis vaak ten goede aan relatief welvarenden.’
Aanbevelingen
De WRR doet de regering drie aanbevelingen om die trend te keren. De overheid moet meer investeren in een sociale infrastructuur ten behoeve van maatschappelijke veerkracht. Bijvoorbeeld door bij de ruimtelijke (her)inrichting van bewoonde gebieden ambities op het gebied van fysieke veiligheid te laten vergezellen van initiatieven die bijdragen aan maatschappelijke veerkracht. En door kwetsbare gemeenschappen bij de klimaatadaptatie te prioriteren.
Verkokerd
Ook zou de regering sterker moeten sturen op krachtenbundeling en onderling vertrouwen. Het klimaatbeleid is nu nog sterk verkokerd en wordt vooral aangezwengeld vanuit het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Dat moet breder, vindt de WRR.
Publieke voorzieningen
Verder zouden burgers beter moeten weten wat ze kunnen doen om zich aan te passen aan een veranderend klimaat. Dat begint met ‘risico- en crisiscommunicatie die ieders grip versterkt’. Bijvoorbeeld door publieke voorzieningen bekend en toegankelijk te maken waar burgers en ondernemers rond ingrijpende klimaatgebeurtenissen gebruik van kunnen maken.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.