Universiteit van de keukentafel

Het verduurzamen van woningen lukt niet zonder de betrokkenheid van álle bewoners. Huurders moeten toestemming geven voor de aanpak van hun woning en particuliere bewoners moeten renovatie met daarin eventuele meerkosten voor het aardgasvrij maken van hun woning zelf betalen. Vanuit het project Gezinspraak, dat Rijksdienst voor Ondernemend Nederland heeft ondersteund via Maatschappelijk Verantwoord Innoveren-Energie van Topsector Energie, is onderzocht hoe binnen gezinnen besluiten worden genomen over duurzame maatregelen. Drie initiatieven in Zoetermeer, Hengelo en Noord-Brabant bieden meer inzicht hoe je wensen van bewoners koppelt aan woningverduurzaming en ze er zo enthousiast voor kunt maken.

Zoetermeer

In Zoetermeer wordt Meerzicht na Palenstein de tweede aardgasvrije wijk, vertelt netwerkregisseur Francine van der Jagt van de gemeente Zoetermeer. “We volgen als gemeente het tempo van de corporaties. In Meerzicht moet de komende jaren veel gebeuren. Een goed moment om de wijk in alle opzichten beter te maken. We vinden het daarbij heel belangrijk wat de bewoners willen, zij zijn minstens net zo belangrijk als de andere partners in deze opgave. We hebben eerst zo’n 90 verhalen opgehaald om erachter te komen wat er echt leeft en speelt in de wijk en te leren hoe mannen en vrouwen het wonen in de wijk beleven. De gemeente zette hiervoor de methode storytelling in. Het is belangrijk om de bewoners ook op andere vlakken te helpen, bijvoorbeeld om uit de schulden te komen, zodat zij in staat zijn mee te gaan in de verduurzaming van hun woning.”

De gemeente Zoetermeer koppelt de energietransitie en het sociale domein nadrukkelijk aan elkaar, legt projectleider sociaal domein Chantal Spierenburg Mellink uit. “Soms kunnen we alleen een energiecoach op pad sturen, maar het kan ook handig zijn maatschappelijk werk mee te sturen. Zo wordt de energietransitie in Zoetermeer een onderwerp waarvan de wijk beter wordt met duurzame woningen, maar ook een duurzame groene omgeving en duurzame bewoners.”

Hengelo

Projectleider Remko Cremers van de gemeente Hengelo werkt aan een plan voor het aardgasvrij maken van de 2200 woningen in arbeiderswijk De Nijverheid. Dit is de eerste bestaande wijk in Hengelo die van het aardgas af gaat, vertelt Cremers. “De wijk werd in Hengelo als eerste aangesloten op aardgas en gaat er nu als eerste vanaf, dat is een mooi signaal. Daarnaast staat de wijk ook bij woningcorporatie Welbions hoog op de lijst om aan te pakken. En er zijn nu subsidies beschikbaar vanuit het Programma Aardgasvrije Wijken en de Stimuleringsregeling aardgasvrije huurwoningen.”

Ongeveer de helft van de huizen in De Nijverheid zijn koopwoningen, de rest is corporatiebezit, legt Cremers uit. “De huurders worden vertegenwoordigd door woningcorporatie Welbions. Particuliere eigenaren hebben andere wensen en belangen, maar worden niet collectief vertegenwoordigd. Voor deze woningen hebben we dan ook een projectleider vanuit de gemeente aangesteld. De woningeigenaren in deze wijk hebben niet de middelen om zelf met verduurzaming aan de slag te gaan en moeten dus geholpen worden.”

Noord-Brabant

Voor het programma Sociale Innovatie Energietransitie in opdracht van de provincie Noord-Brabant en Enpuls verzorgden Felix van Gemen en Lars Boelen van Paris Proof Plan een serie workshops over het maken van plannen voor 15 energiecoaches en 15 beleidsambtenaren. Van Gemen: “In de workshops staan de ervaringen van deze deelnemers centraal. Zo worden de professionals nog bewuster van wat de overwegingen zijn van bewoners. Inzichten worden door de beleidsambtenaren ingezet bij de vormgeving van de Transitievisie Warmte. Energiecoaches nemen de ervaringen mee voor de ontwikkeling van hun eigen dienstverlening.” Het gaat bij het nemen van energiebesparende maatregelen volgens Van Gemen niet alleen om de euro’s en de techniek. “De vraag is: ‘Wanneer zet je als gezin een stap?’ En wat gebeurt er allemaal binnen zo’n gezin? We noemen de keukentafel wel eens de universiteit van de energietransitie. Als je begrijpt wat daar gebeurt, kun je een heel eind komen.”

Volgens Van Gemen worden gezinnen enthousiast als het verbeteren van comfort en gezondheid gecombineerd wordt met verduurzaming van de woning. “Zo kan een heel gezin blij worden van het zetten van een stap waarbij iedereen weer lekker kan slapen tijdens warme zomerdagen en slaapkamers ’s ochtends nog lekker fris ruiken. We merken steeds meer dat er bij veel gezinnen zoveel motivatie is om iets te doen, dat het zonde is om het gaan hebben over dingen die ‘moeten’. Bewoners kunnen echt opgelucht zijn als wij ze vertellen dat ze niets moeten. Als ze de zolder pas aanpakken als de kinderen allemaal naar de basisschool gaan, is het ook prima.”

Meer info