Stadsarcheologen zonder werk door Erfgoedwet

Gemeenten zijn niet blij met de nieuwe Erfgoedwet. Die beknot de beleidsvrijheid van gemeenten en beperkt drastisch de adviestermijn van gemeentebestuurders. Bovendien zitten gemeentelijke archeologen straks mogelijk zonder werk. Commerciële bureaus nemen hun taken over.

Monumenten in twee wetten

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft per brief protest aangetekend tegen het wetsvoorstel van minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Volgens de VNG zitten daarin diverse knelpunten voor gemeenten. Om te beginnen het feit dat monumenten en archeologie in de toekomst in twee wetten worden geplaatst. Aanwijzing en subsidiëring gebeurt landelijk via de Erfgoedwet, terwijl planning en vergunningverlening lokaal is geregeld in de Omgevingswet. Binnen gemeenten gaat het echter vaak om een ketenaanpak, licht VNG-woordvoerster Liane ter Maat toe. ‘Dat vergt dus goede afstemming tussen beide wetten en gerichte informatie aan gemeenten om er in de praktijk adequaat mee te kunnen werken en geen fouten te maken.’

Aanwijzen nieuw erfgoed onmogelijk

Volgens de VNG gaat de Erfgoedwet uit van de status quo van het huidige erfgoed en maakt de wet het aanwijzen van nieuw erfgoed bijna onmogelijk. Ongewenst, vindt de VNG, want erfgoed is in ontwikkeling en daar moeten gemeenten op kunnen inspelen.

Adviestermijn bekort

Het grootste knelpunt voor gemeenten is echter dat de termijn voor gemeenten om te adviseren over de aanwijzing van rijksmonumenten wordt bekort van 5 maanden naar 6 weken. Ter Maat, namens de VNG: ‘Zo neem je de gemeente onvoldoende serieus als de overheid die een aanvraag in een breder lokaal verband bekijkt, haar monumentencommissie inschakelt en de belanghebbenden erbij betrekt. Voor de vele gemeenten die bij de omgang met hun roerend erfgoed al handelden volgens de VNG-zelfreguleringsrichtlijn verandert er praktisch niet zo veel door de Erfgoedwet, maar het ontbreekt in de wet aan vertrouwen in gemeenten en er dreigt specifiek toezicht op hun handelen te komen.’

Archeologen zonder werk

Een probleem van praktische aard is dat Bussemaker in de Erfgoedwet voorstelt om een private certificering in te voeren voor archeologen om te mogen opgraven. Daardoor kunnen gemeentelijke archeologen zonder werk komen te zitten, vreest de VNG. De certificering schrijft voor dat slechts personen met een bepaalde opleiding bij een gecertificeerde organisatie mogen werken. Voor de veelal kleine teams in historische binnensteden zal het financieel en gezien het opleidingsniveau onmogelijk zijn om aan die certificeringseisen te voldoen. ‘Terwijl de huidige archeologen waardevol werk verrichten ook in een breder verband gelet op hun inzet voor de lokale geschiedenis.’

De VNG praat volgende week verder met het ministerie over de wet.