Dát er iets moet veranderen aan dit bestuurlijk ongelukkige huwelijk staat voor alle partijen al langer vast. Het statuut dat sinds 1954 de staatkundige relaties tussen de koninkrijksdelen regelt, is op de ‘Alleingang’ van Aruba in 1986 na nauwelijks meer gewijzigd.
Slecht Caribisch huwelijk
Terecht of niet, de Nederlandse Antillen zijn in Nederland al jarenlang bron van maatschappelijke en politieke ergernis. Keer op keer…
Na meer dan twintig jaar praten gaat het bestel waarschijnlijk in 2011 op de schop; de Nederlandse Antillen houden dan als land op te bestaan. De kleine eilanden Bonaire, St. Eustatius en Saba kozen voor inlijving bij Nederland als een soort gemeenten. Curaçao en St. Maarten bedongen een status aparte binnen het koninkrijk, al krijgen ze zeker op financieel gebied minder speelruimte dan Aruba.
In De Nederlandse Cariben, de augustus-uitgave van Justitiële verkenningen, staan zeven juristen en antropologen stil bij de achtergronden en gevolgen van deze herinrichting. Een van de belangrijkste vragen die in het boekje ter sprake komen, is of deze bestuurlijke make-over zal leiden tot minder corruptie en meer efficiëntie.
Vaststaat dat het huidige bestuursmodel nodeloos bureaucratisch, log en inefficënt is en uitnodigt tot manipulatie, het omzeilen van procedures en het afschuiven van verantwoordelijkheden, constateert criminologe Nelly Schotborgh-van de Ven in haar bijdrage. Volgens haar speelt ook Nederland een kwalijke rol bij de instandhouding van de slechte bestuurscultuur door op projectbasis experts in te vliegen. De ambtelijke expats werken zich niet altijd voldoende in en nemen verantwoordelijkheid uit handen van lokale ambtenaren, waardoor goed bestuur nooit ingebed raakt in de lokale politieke cultuur.
De situatie in de twee kandidaat-landen is niet zo hopeloos als vaak wordt voorgesteld, betoogt onderzoeker Anton Weenink in een hoofdstuk over de criminaliteitsbestrijding op de Antillen. De 100-procentcontroles op vluchten naar Nederland hebben voor een gigantische daling van het aantal bolletjesslikkers en aanverwante criminaliteit gezorgd. Ook op het gebied van fraudebestrijding is volgens Weenink veel vooruitgang geboekt.
De antropoloog Francio Guadeloupe constateert dat het vijftienhonderd inwoners tellende Saba vooral koos voor aansluiting bij Nederland uit afkeer van het dominante Curaçao. Hoewel veel Sabanen beseffen dat ze beter af zijn door zich bij Nederland aan te sluiten, zit de angst voor overheersing door ‘Hulanda’ er nog diep in. Om het kolonisatiespook te verdrijven en tot een meer vruchtbare samenwerking te komen zullen zowel de Sabanen als de Nederlanders hun vooroordelen opzij moeten zetten, besluit Guadeloupe. Dat geldt ongetwijfeld ook voor de andere eilanden.
Camiel Donicie is journalist, hij woont en werkt in Colombia.
M.P.C. Scheepmaker (red.), De Nederlandse Cariben. Justitiële verkenningen 5|09, WODC en Boom uitgevers, Den Haag, 2009, ISSN 01675850.
