Provincies en stadsregio’s moeten er alles aan doen om te voorkomen dat er nieuwe winkelcentra ontstaan aan de randen van de stad. Veel van de tachtig zogenoemde nieuwe centra – ontstaan vanaf de jaren vijftig – functioneren niet als volwaardige centra terwijl ze in veel gevallen op belangrijke, kansrijke locaties liggen.
‘Bouw geen nieuwe winkelcentra aan de stadsrand’
Dat betoogt Pieter van der Heijde naar aanleiding van zijn onderzoek Nieuwe Centra in Nederland; het krachtenspel in de arena van de…
Investeerders blijven komen
Dat betoogt Pieter van der Heijde naar aanleiding van zijn onderzoek Nieuwe Centra in Nederland; het krachtenspel in de arena van de stedelijke ontwikkeling, waarop hij vorige maand aan de Universiteit van Amsterdam promoveerde. Dat zal nog niet meevallen, zegt Van der Heijde, tevens algemeen directeur van Bureau Stedelijke Planning. Investeerders en ontwikkelaars die nieuwe winkelgebieden of megamalls willen bouwen, blijven zich aandienen, ondanks de economische malaise. En gemeentebestuurders die de prestigieuze projecten en de bijkomende werkgelegenheid en economische impuls met beide handen aangrijpen, zijn er ook genoeg.
Weinig onderscheidend vermogen
Onverstandig, meent Van der Heijde. De grootschalige centra hebben nu al te veel concurrentie van andere winkelgebieden en te weinig onderscheidend vermogen. ‘Om te voorkomen dat de nieuwe centra bezoekers uit de binnenstad zouden wegtrekken, hebben gemeenten ze allerlei beperkingen opgelegd. Zo was bij de realisatie van Nieuw Laakhaven alleen grootschalige detailhandel toegestaan en geen warenhuizen en modezaken. De Kop van Zuid in Rotterdam en de Amsterdamse Zuidas zijn centrumgebieden, maar je komt er geen winkels tegen, dat is raar.’ De centra zijn in hun ontwikkeling geremd, ook doordat ze ongecoördineerd tot stand zijn gekomen, zag Van der Heijde in zijn onderzoek. ‘Ze zijn uitsluitend door de lokale overheid ontwikkeld, terwijl ze vaak een bovenlokale functie hebben. Toch hebben de hogere overheden zich afzijdig gehouden.’
Scherpe keuzes maken
De bouw van nieuwe winkelcentra of megamalls verergert de situatie voor de andere winkelgebieden, vreest Van der Heijde. Volgens hem moeten provincies en stadsregio’s scherpe keuzes maken: welke nieuwe centra worden versterkt en uitgebreid en welke laten we voor wat het is? ‘Sommige centra liggen op hele belangrijke locaties voor woningbouw of kantoren – wanneer de markt weer aantrekt. Met een forse concentratie van stedelijke voorzieningen en betere voorzieningen voor hoogwaardig openbaar vervoer, kunnen ze de economische kracht van een regio enorm versterken. De prioriteit die nu bijvoorbeeld is gegeven aan de Zuidas, versterkt de internationale concurrentiepositie van de metropoolregio Amsterdam. Dat kun je ook doen in Rotterdam, Den Haag en Utrecht.’
Uitstraling van woonwijken verbeteren
Op kleinere schaal kan het aanpakken van kwijnende centra de uitstraling van omliggende woonwijken verbeteren. ‘Het is nog een enorme opgave om het suburbane milieu aantrekkelijk te houden, daar kunnen deze centra een belangrijke rol in spelen.’ Zonder sturing door de provincie of het Rijk gaat dat niet lukken, stelt Van der Heijde. ‘Zo zie je in de Zuidvleugel een hele reeks gemeenten die allemaal hun eigen nieuwe centra willen versterken. De provincie Zuid-Holland wil met niemand ruzie en durft geen keuze te maken. Zonder daadkracht moddert het voort, terwijl er in dit gebied zoveel kansen liggen voor verbetering van de leefbaarheid en versterking van de concurrentiepositie.’
Lees nu in het vernieuwde magazine van Binnenlands Bestuur het hele artikel over winkelleegstand. Daarin ook aandacht voor de worsteling van grote steden met hun binnenstad.
Reacties: 10
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Ik heb nooit begrepen waarom die megamalls er zouden moeten komen. Laten we liever proberen alle mooie oude centra van vele centrumplaatsen in Nederland leefbaar te houden en vooral: bereikbaar te houden voor publiek (dus geen idiote parkeertarieven, waarmee je mensen wegjaagt). Ik shop liever in een gezellig, divers, oud centrum, dan als dom kuddevolk in een nietszeggende loods.
Voor het eerst in jaren zag ik bijv. het mooie centrum van Nijmegen rond deze Kerstdagen eindelijk weer een keer gezellig druk zijn. Heerlijk voor de gezelligheid, fijn voor de ondernemers. Dat prille aantrekken van de economie willen we toch niet breken in de knop door een lelijk, modern winkelgebied neer te plempen aan de rand van de stad? Eeuwig zonde...
Laten wij nu het nu eens een keer niet bij praten houden, maar daadwerkelijk besluiten om nergens meer winkels "in de wei" te bouwen. Ik hoor die geluiden vaker zonder dat dit leidt tot bovengemeentelijke afspraken. Gemeentebestuurders hebben oogkleppen op en denken aan kortstondige winsten, terwijl zij ervoor zorgen dat hun eigen stadscentra ter ziele gaan. Rijk/provincie voorkom dergelijke dwalingen. Bijv. in Gelderland bij Zevenaar en Nijmegen. AKTIE!!!
Je moet juist af van autoverkeer in de binnenstad, met alle parkeerproblemen en vervuiling die het met zich meebrengt. De overheid moet zich verder niet bemoeien met concurrentie, we willen tenslotte een vrije markt.
@plafond: alsof "vrije markt" het enige aspect is dat belangrijk is. Er spelen nog veeeel belangrijkere zaken.
Daar komt bij dat jij misschien voor een vrije markt bent, maar niet iedereen en wellicht sta je daarin alleen als iedereen beseft wat dat zou betekenen in Nederland!!
@Plafond: als de overheid zich niet moet bemoeien met concurrentie, dan wil ik ook niet dat de overheid er middelen (grond, geld, denkkracht) insteekt om het te realiseren. Dat gebeurt nu vaak wel...
Besluitvorming over 'weidewinkels' wordt vrijwel altijd genomen door Gemeenteraden, op basis van provinciaal vastgestelde 'contouren'. Beide bestuurlijke niveaus zitten vol 'part-timers' de als bestuurder vanuit verschillende invalshoeken bezig zijn met distributieplaonologie, terwijl juist dat een onderwerp is waar bij hen nagenoeg overal de kennis geheel afwezig is, zelfs basiskennis! Ook leden van Colleges van B&W, de primaire gesprekspartners van projectontwikkelaars, hebben (een heel enkele uitzondering daargelaten) volstrekt onvoldoende zicht op de integratie van beleidsterreinen die juist bij een goede distributieplanologische visie zo gemeenschapsversterkend kan zijn; nog steeds wordt planontwikkeling vaak gedreven door 'groei' (en geld) Als je van kwantitatieve groei naar kwalitatieve groei wilt, ligt de basis juist in distributieplanologie, vooral ook doordat daarin de sociaal-culturele aspecten van een gemeenschap daarin worden geïntegreerd met ruimtelijke, infrastructurele en economische (en niet andersom).
Zolang distributieplanologie een (impliciet) primair beleids- en besluitvormingsonderwerp is, moeten politieke partijen (in samenwerking) (kandidaat-) raads- en statenleden op dit gebied een (verplichte) basisopleiding aanbieden.
@Alexander: Tsjong, wat een ingewikkelde tekst kun je schrijven over een overwegend uitstervend fenomeen.
60-80% van de lokale winkels is ten dode opgeschreven door het oprukkende internet. Stadscentra zullen veel compacter en beperkter (moeten) worden, anders gaat het nog sneller bergafwaarts.
Supermarkten, enkele kledingzaken, speciaalzaken, drogisterijen en snuisterijwinkels zullen zo ongeveer het restant zijn dat in afgeslankte hoeveelheid zal kunnen blijven bestaan. De rest wordt overgenomen door het internet.
De DC's van dit soort internetzaken zullen zich gaan vestigen in de 'wei', op industrieterreinen langs de grote verkeersaders.
100% aanbod, geen parkeerellende, snel-makkelijk, geen onzinverhalen van verkopers en de volgende dag bij je thuis (amazon wil zelfs dezelfde dag nog bezorgen). Daar kan een dichtgeslipt centrum met grote afstanden en hoge parkeertarieven met een minimaal aanbod nooit tegenop.
Daarbij zouden wat mij betreft ook supermarkten best in wei geplaatst mogen worden. Werkt fantastisch in Frankrijk. Een drive-through concept. Het is per slot van rekening op geen enkele wijze gezellig of leuk. Pure noodzaak, dat dus zo snel en eenvoudig mogelijk afgehandeld moet kunnen worden.
Dit is de toekomst, dit houdt je niet tegen want dit is waar mijn generatie (X/Y) mee is opgegroeid en ziet zitten. Deze generatie rukt nu op in politiek en hoge functies door de grijze muizen te vervangen.
Tijd om studieboeken te herschrijven.....of niet, want hoeveel zin heeft dat?
Leuk al die dode plaatsen in Frankrijk met hun grote supermarkten waar je alleen met de auto kan komen. Ten dode opschrijven daar kan je zelf voor kiezen, of niet!
De klant bepaalt, niet de overheid. Denken dat de overheid deze ontwikkeling kan tegenhouden is 'wensdenken'.
Als klanten wegblijven, gaan de winkels eraan. Dit gebeurt nu al in de praktijk. Het is vraaggestuurd.
Toch heeft Frankrijk met haar zogenaamde 'dode stadjes' veel meer allure dan NL.
Oppassen met de bouw van nieuwe winkelcentra (internet, leegstand, economische teruggang); de rem moet er op! Kies voor oude winkelcentra, variatie, specialiteit, beleving, uitstraling, renovatie, omvormen etc. Nog meer leegstand brengt alleen maar verloedering.