Alle waarnemingen van flora en fauna in Stadsgewest Haaglanden liggen sinds woensdag onder muisbereik. Het regiobestuur ondertekende als eerste een contract met de Gegevensautoriteit Natuur, de beheerder van de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). Haaglanden denkt te kunnen besparen op groenonderzoek en bestuursrechtprocedures rond bouwplannen.
Flora en fauna onder muisbereik
Stadsgewest Haaglanden zet als eerste handtekening onder contract met Gegevensautoriteit Natuur. Het hoopt te kunnen besparen op…
Pittige bouwopgaven strijden al jaren met de zorg voor groen. De ontwikkeling van een landelijke natuurdatabank kwam voor Haaglanden op het juiste moment, zegt regiobestuurder groen Marcel Houtzager, tevens wethouder ruimtelijke ordening in Leidschendam-Voorburg: ‘Als je de natuurwaarden goed in beeld brengt, kun je de bouwplannen aanpassen. Blijkt er bijvoorbeeld een aanvliegroute van vleermuizen te zijn, dan kan je vleermuiskasten opnemen en verlichting aanpassen.’
De betrouwbaarheid van de waarnemingen moet buiten kijf staan, realiseerde Haaglanden zich in 2006 bij de studie naar een eigen regionale natuurdatabank. De Gegevensautoriteit Natuur heeft inmiddels landelijke protocollen voor kloppende tellingen. Vrijwilligers en professionals die dieren of planten waarnemen, leveren gegevens aan voor de NDFF.
Jan van Groenendael, de kopman van de landelijke organisatie: ‘We krijgen twee miljoen gegevens per jaar van getrainde waarnemers. We controleren die eerst automatisch: is dit een mogelijke waarneming? Veel planten kom je bijvoorbeeld niet tegen midden op de Noordzee. Bij twijfel beslist een expertpanel. Negen van die tien keer klopt het. Wanneer het er echt om gaat, bij beschermde soorten, kunnen we ook de waarnemer benaderen. Tot nog toe hebben we niet meegemaakt dat iemand de boel probeert te flessen.’
Nachtmerrie
Het opduiken van beschermde padden of slangen in een bouwprocedure is een nachtmerrie van wethouders ruimtelijke ordening, weet Haaglandenbestuurder Houtzager: ‘Mijn collega’s vroegen me wel of we onze eigen weerstand aan het organiseren zijn met deze databank. Nee, het gaat erom natuurwaarden efficiënt te gebruiken en de bouwopgave makkelijker te maken. We besparen flink op de kosten van groenonderzoeken en dat maakt bouwen uiteindelijk goedkoper.’
Gemeenten ontvangen voor het jaarabonnement van gemiddeld 10.000 euro meerdere licenties. Voor kleine gemeenten is een ander tarief op komst, belooft Van Groenendael. De Gegevensautoriteit kan de toegang niet opengooien voor iedereen: weliswaar betaalt het ministerie de ontwikkelkosten van 20 miljoen euro, maar daarna moet de databank zichzelf bedruipen. Hij heeft vijf tot zevenhonderd klanten nodig: overheden en bedrijven, maar ook organisaties als Natuurmonumenten en de Vlinderstichting. Ze betalen niet voor de ‘eigen’ gegevens van hun vrijwilligers: die blijven voor de leverancier altijd toegankelijk. De rest kost geld. ‘De gegevens zijn op zich publiek, maar voor de kwaliteitsborging en het beheer maken we kosten.’
De ict-structuur, de inhoud en wijze van raadplegen van de NDFF zijn in samenspraak met Stadsgewest Haaglanden ontwikkeld tijdens een anderhalf jaar durende proefperiode. Waterschappen, provincie en duinwaterbedrijf haakten aan. De vele tientallen natuurclubs hoeven hun vrijwilligers niet bij te scholen; het invoeren van waarnemingen blijft eenvoudig. Houtzager: ‘Autorisatie van de gegevens zorgt ervoor dat hun tellingen serieus worden gebruikt. Daar zijn zij ook van overtuigd.’
De architectuur van het systeem staat onder supervisie van de Universiteit van Amsterdam en de uitvoering is in handen van Geodan. Ook met de provincies Limburg en Flevoland, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Rijkswaterstaat zijn praktijkproeven gaande. Eind 2010 moet het project gereed zijn.
De 8,5 miljoen gegevens in de NDFF zijn ook geschikt om trends in de natuur waar te nemen. Van Groenendael: ‘Wij hebben in Nederland de grootste dichtheid van dit soort gegevens ter wereld. Het systeem kan miljoenen waarnemingen aan. We moeten wel beseffen dat de natuur net zo min 100 procent maakbaar is als de sociale kanten van de samenleving. Onze gegevens zijn er niet om de bescherming van plant en dier te bureaucratiseren; het is een manier om economische conflicten te reduceren en verantwoorde plannen te maken. De NDFF geeft de best beschikbare informatie met de beste experts, bij de bestuursrechter sta je sterk.’
Kunnen de NDFF-gegevens bijvoorbeeld nog iets betekenen voor de aanleg van de A4 door MiddenDelfland? Regiobestuurder Houtzager: ‘Daar ligt al zoveel onderzoek en compensatieafspraken, dat traject is gelopen. Als we nu in de voorfase zouden zitten, konden we zeker gegevens gebruiken om het plan aan te passen. Het is net als overal: de natuur zit er, daar sluiten we onze ogen niet voor.’
