Noordelijke Rekenkamer twijfelt over toekomst Groninger luchthaven

De Noordelijke Rekenkamer heeft er geen vertrouwen in dat het regionale vliegveld Groningen Airport Eelde een financieel stabiele toekomst tegemoet gaat. Dat blijkt uit een kritisch rapport dat ze opstelde in conclaaf met adviesbureau CE Delft. Eerdere studies van adviesbureaus Lufthansa Consulting en Ecorys worden gekraakt, evenals de toekomstvisie van de luchthaven zelf.

Aandeelhouders van de luchthaven zijn de provincies Drenthe en Groningen, de gemeente Tynaarlo (waar het dorp Eelde onderdeel van is) en de private investeerder FD Oranjewoud Participaties BV. Vanaf 2016 hebben de betrokken overheden zich vastgelegd voor een investering in de luchthaven van 46 miljoen euro in tien jaar tijd. CE Delft, samen met de Noordelijke Rekenkamer, oordeelt nu dat dat besluit is genomen op basis van onrealistische verwachtingen ten aanzien van de groei van het aantal vakantiegangers en de werkgelegenheid.

Vorig jaar kwam bovendien een studie uit van de Rijksuniversiteit Groningen, waarin werd gesteld dat bestuurders graag schermen met het economische belang van een kleine regioluchthaven, maar dat die economische impact allesbehalve evident is. Het empirisch bewijs hiervoor overtuigt nog niet.

Concurrentie van Lelystad

Groningen Airport Eelde had overigens het geluk dat Lelystad Airport de afgelopen jaren nog altijd niet openging voor vakantievluchten, ook al was dat wel gepland voor 2018. De opening van deze luchthaven zou waarschijnlijk aanzienlijke concurrentie hebben betekend. De opening volgt wellicht in 2024.

Tegelijkertijd is het vanaf 2016 niet gelukt om voldoende vliegmaatschappijen aan te trekken, al was daar een Routefonds voor geopend waarin de aandeelhouders tien miljoen euro hadden gestopt. Dit fonds, in beheer van een dochterbedrijf van de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (een overheidsorgaan), liep sneller leeg dan verwacht. Met hulp van dit Routefonds vloog de Estse vliegmaatschappij Nordica naar bestemmingen als Kopenhagen, München, Nice en Ibiza.

Na een aantal jaren stopte Nordica. Rond diezelfde tijd ging een andere betrokken vliegmaatschappij, FlyBe, failliet vanwege de pandemie. FlyBe vloog op Londen.

Duurzaamheid dan?

Onder leiding van een nieuwe directeur wil Groningen Airport Eelde de komende jaren inzetten op duurzaamheid en innovatie. Ook over die strategie heeft CE Delft twijfels. Binnen het nieuwe project NXT Airport denkt de luchthaven bijvoorbeeld over een multifuel tankstation, met waterstof, biodiesel en LNG. Een probleem zou zijn dat Eelde vooral vakantievluchten uitvoert, en weinig zakelijke.

Juist in de zakelijke markt zijn er meer mogelijkheden voor innovatieve technieken, denkt CE Delft. Dat komt door de hogere 'betalingsbereidheid' van zakelijke vliegers. Vanaf 2024 zal het bedrijf ZeroAvia op waterstof gaan vliegen tussen Rotterdam The Hague Airport en Londen. Het gaat hier om een negentienzitter. Voor 2028 zijn waterstofvluchten met een iets groter vliegtuig gepland voor de route Amsterdam en Londen. CE Delft denkt niet dat Eelde kan wedijveren.

Geëlektrificeerde vluchten

Daarnaast wil de luchthaven zich gaan profileren met geëlektrificeerde vluchten, met kleine vliegtuigen op kortere afstanden tot zo'n vijfhonderd kilometer. Opnieuw denkt CE Delft dat Rotterdam The Hague Airport een te grote concurrent is, vanwege z'n nabijheid tot veel (internationale) bedrijven. Maar ook omdat in de dichtbebouwde Randstad meer vraag is naar geëlektrificeerde, stille vluchten.

Het zou kunnen gebeuren dat de luchthaven in Eelde ooit vluchten van Schiphol overneemt. Al is dat tegen de verwachtingen in niet gebeurd toen de Amsterdamse luchthaven na de coronaperiode in problemen kwam door de grote drukte. Gebeurt dat de komende jaren alsnog, dan zal het met name gaan om vakantiereizen van Transavia naar Zuid-Europa. Die vluchten zijn niet te elektrificeren, vanwege het grote aantal passagiers en de vooralsnog te grote afstand.

Motie van Daniel Koerhuis

Groningen Airport Eelde hoopte over een aantal jaren op een rijksbijdrage. VVD-Kamerlid Daniel Koerhuis diende in diezelfde geest in maart 2022 een motie in. De Schiphol Group had al gemeld niet financieel te willen bijdragen aan de luchthaven. Ook minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat heeft laten weten dat het niet past binnen 'het luchtvaartbeleid om vanuit het Rijk bijdragen te doen voor de exploitatie of instandhouding van regionale luchthavens'.