MKBA Brabant: Duurzame warmte gaat geld kosten

Als een van de eerste RES-regio’s hebben West-Brabant en Hart van Brabant een Maatschappelijke Kosten/Batenanalyse (MKBA) gemaakt van de warmte-oplossingen in de regio. Zelfs in een regio met een relatief groot warmtenet en een goede beschikbaarheid van groen gas, is het saldo negatief. ‘Het toont aan we snel knopen door moeten gaan hakken over de betaalbaarheid.’

Warmtenet

In de MKBA zijn een aantal varianten doorgerekend van het gebruik van toekomstige warmteinfrastructuur en -bronnen met elk een verschillende nadruk, bijvoorbeeld op restwarmte uit een regionaal warmtenet, op lokale warmtebronnen of op individuele, all-electricoplossingen aangevuld met extra energiebesparing. Aan de ene kant staan investeringskosten, energiekosten en emissies. De baten van duurzame warmte bestaan vooral uit bespaarde emissiekosten en gunstige invloed op de werkgelegenheid die investeringen in duurzame warmte kunnen bieden. De meest gunstige oplossingen zijn het gebruik van het huidige warmtenet dat door de Amercentrale wordt gevoed verder uit te breiden en het meer gebruik maken van groen gas uit lokale bronnen. Maar uiteindelijk moet er dan 1,4 miljard bij.

 

Inzicht

Volgens René Idema van adviesbureau Royal HaskoningDHV, die het proces begeleidde, is de MKBA vooral bedoeld om inzicht te geven in wat overheden op regionaal en gemeentelijk niveau kunnen doen. ‘Bestuurlijk worden dilemma’s scherper: zo hebben warmtenetten vaak minder draagvlak, maar zijn ze uit oogpunt van de som van maatschappelijke kosten en baten wel aantrekkelijk. De kosten van verwarming van woningen in landelijke gebieden liggen hoger. En hoe verdelen we de beschikbare warmte en het groene gas?’

 

Relatief makkelijk

Volgens Greetje Bos, wethouder in Breda en voorzitter van de RES West-Brabant, toont de MKBA aan dat er nog heel veel te doen is. En snel ook, vindt ze. ‘Gemeenten moeten eind volgend jaar hun Transitievisie Warmte klaar hebben. Het elektriciteitsdoel in de RES heeft tot nu toe veel aandacht gevraagd, maar bij warmte moeten we pas echt aan de bak’. En dan hebben de twee Brabantse regio’s het nog relatief makkelijk.  ‘Wat deze MKBA ook aantoont is hoe blij we in onze regio moeten zijn met ons eigen warmtenet. Veel regio’s moeten op nul beginnen. Ik geef het ze te doen.’

 

Onderzoek

Dat groen gas, opgewekt uit regionale bronnen, nog zoveel kan bijdragen aan de warmtevraag verraste Bos. ‘Daar hebben we eerder nog nauwelijks rekening mee gehouden.’ De wethouder wil zich niet rijk rekenen. ‘Over groen gas is nog veel onzeker. We zullen nog verder onderzoek moeten doen naar de beschikbaarheid en de haalbaarheid.’

 

Betaalbaarheid

Volgens Bos begint de regio na de MKBA aan een nieuw hoofdstuk: de kosten en betaalbaarheid. ‘We moeten nu concrete beslissingen gaan nemen: hoe gaan we om met die eis van woonlastenneutraliteit? Maar ik denk dat we ook anders naar de materie kunnen kijken. Om een voorbeeld te geven: als het gaat om de individuele aansluitkosten op een warmtenet rekenen we nu met de volle kosten ervan. Maar wat als je die kosten uitspreidt over de periode van 30 jaar waarvoor die aansluiting wordt aangelegd?’

 

Argumenten

De MKBA is volgens Bos geen rapport met argumenten om burgers te overtuigen om over te stappen op duurzame warmte. ‘Uiteindelijk is het een middel. De argumenten die ik gebruik staan in het Klimaatakkoord: we moeten van het gas af. Ik hoor als tegenargument wel eens dat ze in Duitsland juist gas áánleggen voor de klimaatdoelen. Maar dan zeg ik: wij doen het ook omdat een deel van ons land grote problemen krijgt door de gaswinning. En eventueel zeg ik het nog een keer.’

 

Vastleggen

Volgens Bos en Idema is de MKBA geen blauwdruk voor de aanpak van de warmtetransitie in de afzonderlijke gemeenten, maar een punt van waaruit lokale kansen verder kunnen worden uitgewerkt en verder onderzoek gedaan kan worden, bijvoorbeeld naar alternatieven die er nu nog niet zijn. Bos: ‘Je kan niet alles al vastleggen van nu tot 2050. Je moet de koers steeds bijstellen.’

 

Rijk

Maar de MKBA maakte wel duidelijk dat, zelfs in een regio met relatief goede uitgangspunten, de afweging van kosten en baten negatief uitpakken. ‘Er moet geld bij. En dat geld kan niet komen van de lokale overheden. Hoe we dat probleem oplossen is een vraag waar het rijk antwoord op moet kunnen geven. En dat kunnen ze niet voor zich uit blijven schuiven.’

 

 

Binnenlands Bestuur organiseert 30 november en 1 en 2 december een driedaagse online webinar over aardgasvrije wijken. Het programma bestaat uit interviews met gezaghebbende experts, gekoppeld aan workshops van drie kwartier waarbij de besproken onderwerpen concreet naar de gemeentelijke werkvloer wordt vertaald.