Boren naar aardwarmte bedreigt de drinkwatervoorziening

Het diepe boren naar aardwarmte, ook wel geothermie genoemd, brengt risico's met zich mee voor de drinkwatervoorziening. De rijksoverheid doet te weinig om de ondergrondse bronnen te beschermen tegen vervuiling. En dat is zorgwekkend, schrijft de Algemene Rekenkamer in een rapport.

Inzet

In verschillende regio’s wordt flink ingezet op het toekomstig gebruik van geothermie als vervanger van aardgasverwarming. Bij geothermie wordt gebruik gemaakt van warmtebronnen die op grotere diepte (circa 2 a 3 kilometer) in de aarde liggen, Daarvoor zijn diepe boringen en de aanleg van zeer lange leidingen nodig.

Risico

Het probleem is dat veel hoger in die grondlagen grote reservoirs van drinkbaar water liggen, die deels al worden gebruikt voor de drinkwatervoorziening in verschillende provincies. De geothermieleidingen moeten daar dwars doorheen. Dat brengt risico met zich mee, zoals het vermengen van het zuivere grondwater met verontreiniging uit de grondlagen erboven. Ook kunnen de leidingen op den duur gaan lekken door roest en corrosie, waardoor de inhoud van de leidingen in het drinkwater terecht kan komen.

Stilgelegd

In een aantal gevallen heeft de toezichthouder, het Staatstoezicht op de Mijnen, al corrosie geconstateerd op leidingen. In drie gevallen zijn geothermie-installaties zelfs stilgelegd in verband met mogelijke lekkages. Maar het probleem is dat niet goed kan worden gecontroleerd of die lekkages zich ook echt voordoen, zegt de Rekenkamer. ‘De meetnetten van instanties die toezicht houden op ons grondwater, zoals provincies, gemeenten, drinkwaterbedrijven en waterschappen, zijn niet fijnmazig genoeg om grondwatervervuilingen nabij een geothermieput te registreren. Eigenaren van geothermie-installaties zijn weliswaar vaak verplicht om peilbuizen aan te leggen, maar die reiken tot maximaal 5 meter diepte en hebben tot doel lekkages uit de bovengrondse installatie te meten.’

Urgentie

De Rekenkamer vindt dat de rijksoverheid meer initiatief moet nemen om in wet- en regelgeving vast te leggen hoe de belangen van geothermie en drinkwatervoorziening zich tot elkaar verhouden en moeten worden afgewogen. Maar in een reactie op het rapport zeggen de bewindslieden van Economische Zaken en Infrastructuur en Waterstaat dat ze bezig zijn met aanpassingen in het geothermiebeleid. Ze zien echter geen spanning tussen geothermie en de drinkwatervoorziening. Volgens de Rekenkamer zien de ministers de urgentie van het probleem en het belang van een centrale regie onvoldoende inzien.

Bodemenergie

Er komt al langer kritiek op het gebrek aan sturing van het rijk op de belangen van de energietransitie en de drinkwatervoorziening. Niet alleen geothermie bedreigt de drinkwaterreserves, ook de steeds toenemende aanleg van gesloten bodemenergiesystemen (WKO) zijn een bedreiging voor het ondergrondse water. Voor deze systemen hoeft veel minder diep geboord te worden, maar toch komen die vaker in aanraking met de drinkwaterlagen. Maar ook daar laat het rijk het toezicht en handhaving geheel over aan andere overheden. De provincie Brabant wil nu in de nieuwe Omgevingsvisie opnemen dat er voor dit soort systemen op plaatsen met een ondergronds drinkwaterreservoir maar tot beperkte diepte geboord mag worden.