Lagere overheden passeren kleinere bouwbedrijven

Gemeenten en provincies gaan voor grote bouwprojecten vaak in zee met consortia en grote aannemers. Dat gaat ten koste van mkb-bedrijven en in tegen de geest van de Aanbestedingswet, zegt voorzitter Sharon Gesthuizen van AFNL-NOA, de vereniging voor bouwers in het mkb. ‘Meer clustering is de doodsteek voor het mkb.’

Nodeloos clusteren
Het is de AFNL-NOA een doorn in het oog dat gemeenten en provincies bij aanbestedingen vaak kiezen voor grotere bouwbedrijven, terwijl in de Aanbestedingswet juist een regeling is opgenomen die onnodige clustering moet tegengaan. Gesthuizen kan het weten, want zij heeft de wet mogen behandelen toen zij nog Tweede Kamerlid was voor de SP. ‘Wij zien overal dat nodeloos clusteren weer toeneemt, één van onze provincies is hier heel goed in.’ Voor kleinere ondernemers is er weinig tegen deze clustering te doen. Protest bij een aanbestedingscommissie of rechter is vaak niet succesvol.

Doodsteek
Dat moet veranderen, vindt de AFNL-NOA. Tegen BNR zei Gesthuizen onlangs dat zij een duidelijker verbod wil op het clusteren van projecten en de oprichting van een aanbestedingsautoriteit die is gespecialiseerd in aanbestedingswetgeving, zodat expertise gemakkelijker voorhanden is. Tijdens een rondetafelgesprek met de vaste Kamercommissie Economische Zaken  afgelopen woensdag zei ze vooral een groot gevaar te zien in grootschalige inkoopsamenwerking tussen gemeenten. ‘Wij vrezen dat gemeenten zwichten voor het kostengewin op de korte termijn.’ Daarnaast wijst ze op gebiedscontracten van provincies, waarbij meerjarig beheer en onderhoud van wegen en vaarwegen in één contract wordt ondergebracht. 'De provincie wil zelf naar een regieorganisatie toe en elk gebied wordt via een Europese niet-openbare procedure afzonderlijk aanbesteed. Door die clustering op diverse punten binnen het gebiedscontract staat het mkb in deze provincies volledig buitenspel. Wanneer deze trends van meer clusteren worden voortgezet, zou dat de doodsteek voor het mkb zijn.’

Geen loze kreten
Dat dit geen loze kreten zijn bewijst het groeiend aantal inkoopbureaus dat optreedt namens “een hele rits gemeenten” en werkzaamheden aanbestedingstechnisch op één hoop veegt onder de noemer van inkoopsamenwerking, aldus Gesthuizen. ‘En dat, zonder dat nut en noodzaak van deze clusterpraktijk inzichtelijk wordt gemaakt.’ Daarnaast komt via de aanbestedingsrichtlijn de “aankoopcentrale” eraan, zegt ze. Een Europees fenomeen dat dreigt over te waaien naar Nederland. ‘Niet alles wat uit Europa komt is ons welgevallig.’ De Aanbestedingswet, die uitging van een gelijk speelveld, heeft niet geleid tot een groter aandeel aanbestedingen voor het mkb, constateert AFNL-NOA. Het traject “Beter Aanbesteden” bracht de problemen met de toepassing van de wet in de praktijk weliswaar boven tafel en zou daarbij tot oplossingen moeten leiden. ‘Maar het traject staat of valt met de bereidheid tot aanpassing door opdrachtgevers.’