‘Advies toezicht corporaties slaat de plank mis’

Te weinig oog voor de lokale context, een toezichthouder die teveel aan de sector verbonden is en een onderscheid in beleidsdomeinen dat niet deugt. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten, G4 en G27 laten in een vandaag naar het kabinet verstuurde brief weinig heel van de voorstellen die de stuurgroep-Meijerink in december deed om de verhoudingen tussen de overheid en woningcorporaties te herzien. ‘De stuurgroep slaat op een aantal essentiële onderdelen de plank mis.’

De koepelorganisatie en grote gemeenten storen zich vooral aan de geringe aandacht voor de rol van de gemeenten in het toezicht. ‘De relatie tussen rijk en corporaties staat centraal in het advies, terwijl het presteren van de corporaties primair een lokale aangelegenheid zou moeten zijn,’ meent de Enschedese wethouder Roelof Bleker (Volkshuisvesting, PvdA), tevens voorzitter van de VNG-commissie Wonen. Het rijk is volgens hem niet bij machte om per regio of per gemeente te bepalen welke maatschappelijke doelstellingen relevant zijn en hoe die gerealiseerd moeten worden.

Achterhaald

De indeling in drie deeldomeinen die in het advies wordt gehanteerd vinden de gemeenten ‘achterhaald’. De stuurgroep maakt daarbij onderscheid tussen ‘dat wat moet’, ‘dat wat kan’ en ‘dat wat te overwegen is’. Investeringen in onderwijs- en zorgvoorzieningen en sociaal-economische ontwikkeling vallen volgens het advies in de laatste twee categorieën, waarbij terughoudendheid geboden is. Onlogisch, oordeelt de Amsterdamse wethouder Tjeerd Herrema (Volkshuisvesting, PvdA), die de reactie namens de grote steden opstelde. ‘Het is veel beter om onderscheid te maken tussen sociale en commerciële activiteiten. Voor de laatste zou dan een zwaardere bewijslast moeten gelden, met stevige controles.’

De VNG, G4 en G27 stellen in hun brief dat corporaties en gemeenten ook gezamenlijk moeten kunnen afspreken dat de corporatie investeert in maatschappelijk vastgoed en de woonomgeving. ‘Waarom zou een corporatie niet mogen investeren in Wmozorgvoorzieningen of in een brede school?’ Ook de door de commissie voorgeschreven beperking dat corporaties alleen mogen investeren in wijken waar ze bezit hebben, valt niet in goede aarde.

‘Soms is het zo dat in wijken waar de corporaties geen bezit hebben, de grootste uitdagingen liggen. Waarom zou een corporatie dan niet in zo’n wijk mogen investeren?’ Daarbij is de bepaling in het advies dat de corporatie alleen ‘vastgoedgerelateerd’ mag investeren volgens de gemeenten een miskenning van de rolopvatting die veel corporaties voor zichzelf hanteren.

‘Een stap terug in de wijkenaanpak’, zegt Herrema daarover. Ook Bleker zou het betreuren als de corporaties in Enschede geen geld meer mogen steken in buurtconciërges, huismeesters en buurtregisseurs. Met Herrema vindt de Enschedese wethouder het gevaar dat corporaties buiten hun maatschappelijke doelstellingen actief zijn, overtrokken. ‘Het is evident dat corporaties geen schoolmeesters of hulpverleners in dienst gaan nemen.’

De door de stuurgroep-Meijerink voorgestelde autoriteit op de woningmarkt is volgens Herrema te nauw verbonden met de sector. De wethouder zit op één lijn met hoogleraar Boelhouwer van de Vrom-raad, die de autoriteit uit het advies van de stuurgroep deze week in Trouw afschilderde als ‘een slager die zijn eigen vlees keurt’. Zowel Herrema als de Vrom-raad zien liever dat het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting een grotere rol krijgt toebedeeld in het toezicht, en die mag wat Herrema ‘best wat actiever controleren dan de stuurgroep nu oppert’.

De prestaties van de corporaties zijn daarnaast goed af te meten aan de woonvisies die gemeenten zelf ontwikkelen, stellen Herrema en Bleker. Corporaties worden in het merendeel van deze gemeentelijke visies niet alleen verantwoordelijk gehouden voor het bouwen en verhuren of verkopen van woningen, maar ook brede investeringen in de woonomgeving, maatschappelijk vastgoed en in de wijk- en buurtaanpak.