Milieugroep MOB dreigt landbouwminister met rechtszaken

Actiegroep Mobilisation on the Environment (MOB) maakte dinsdag in een brief aan landbouwminister Femke Wiersma bekend weer rechtszaken te willen gaan voeren. Volgens het gezicht van MOB, Johan Vollenbroek, en betrokken jurist Valentijn Wösten, kan het maatregelenpakket van de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel aantoonbaar niet zorgen voor voldoende stikstofreductie om het wettelijke doel in 2030 te halen.

Afgelopen januari oordeelde de rechtbank van Den Haag dat de Nederlandse staat een dwangsom van 10 miljoen euro moet betalen als eind 2030 nog steeds niet 50 procent van de stikstofgevoelige natuurgebieden onder de Kritische Depostiewaarde (KDW) zit. Dit is een wettelijk doel dat in 2019 door toenmalig landbouwminister Carola Schouten is ingevoerd naar aanleiding van de dat jaar ontstane stikstofcrisis. Die crisis brak los door een vonnis van de Raad van State in een rechtszaak aangespannen door hetzelfde MOB van Vollenbroek.

Succes

Dezelfde Vollenbroek had ook afgelopen december nog succes met opnieuw een rechtszaak bij de Raad van State. De hoogste bestuursrechter oordeelde dat voor het zogenaamde intern salderen voortaan een natuurvergunning nodig is. Deze rechterlijke uitspraak was één van de redenen voor de oprichting dit voorjaar door premier Schoof van de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel. Het was juist door dezelfde wet van Carola Schouten dat intern salderen geen vergunning meer nodig had. Die mogelijkheid werd de afgelopen vijf jaar veelvuldig gebruikt voor bedrijfswijzigingen en woningbouwprojecten. Bij intern salderen wordt extra stikstofuitstoot in het ene deel van het bedrijf gecompenseerd met een uitstootreductie in een ander deel van het bedrijf.

Erisman

MOB is ervan overtuigd dat het kabinet met de plannen die het nu op tafel legt niet het wettelijke stikstofdoel van 2030 kan halen. Die overtuiging stoelt de club op een berekening van Ton Brouwer, kenner van geografische informatiesystemen. Diezelfde Brouwer werkte vorige maand mee aan een studie van de Leidense hoogleraar Jan Willem Erisman, die in het verleden incidenteel dienst deed als adviseur van voormalig stikstofminister Christianne van der Wal. Erisman is ook voorzitter van de Wetenschappelijke Klimaatraad, een adviesorgaan van het rijk.

Alleen al

In haar Kamerbrief van 25 april schrijft minister Wiersma dat dit kabinet voor het doeljaar 2035 koerst op een stikstofemissiereductie voor de landbouwsector van 42 - 46 procent. Maar volgens Brouwer is dit reductiepercentage te weinig zijn voor alleen al het wettelijke stikstofdoel in 2030, laat staan voor dat van 2035. ‘Om in 2030 de doelstelling 50 procent van het areaal stikstofgevoelige natuur onder de KDW te halen is een generieke emissiereductie in de landbouw van 47 tot 50 procent ten opzichte van 2019 benodigd’, schrijft hij in zijn verklaring.

Daarnaast overweegt het kabinet een strenger beleid in de zones van 250 meter breed rond de belangrijke, stikstofgevoelige natuurgebieden Veluwe en de Peel. Maar volgens Brouwer heeft dat weinig om het lijf. ‘Op basis van de Kernregistratie Dierverblijven Gelderland, Limburg en Noord-Brabant’ schat hij dat het hier gaat om ‘minder dan 0,5 procent van de landbouw-emissie 2019’.

Vrijdag 25 april

Tekenend voor de situatie lijkt dat uitgerekend op de dag, vrijdag 25 april, dat het kabinet de uitkomst van de ministeriële commissie presenteerde, actiegroep MOB een rechtszaak tegen de provincie Drenthe won. Het provinciebestuur had namelijk geweigerd te handhaven op liefst vijftig Drentse veehouders zonder een natuurvergunning, van wie de boerderijen ‘significante effecten’ kunnen hebben op natuurgebieden als het Drentse Aa-gebied, het Dwingelderveld en Fochteloërveen. In alle gevallen gaat het hier om PAS-melders, oftewel om boeren die tot 2019 geen natuurvergunning nodig hadden, maar alleen een melding hoefden te doen. MOB had de handhavingsverzoeken in mei 2022 ingediend.

Jurist Wösten heeft zijn brief niet alleen aan het landbouwministerie geadresseerd, maar ook aan premier Schoof, het IPO, Bouwend Nederland en VNO-NCW. In die brief plaatst hij de landbouwminister zelfs voor een deadline: ‘Wij nodigen u uit om uiterlijk binnen twee weken in gesprek te gaan met als doel een evenwichtig maatregelenpakket, en daarmee nieuwe rechtszaken te voorkomen.’