Op naar 100 procent recyclebaar afval
Het inzameling van recyclebaar afval loopt op zich goed. Bij glas, oud papier en karton wordt 86 procent ingezameld. Hout ligt ook op de goede richting met 77 procent en bij kunststoffen (52 procent) scoren we eveneens boven het Europese gemiddelde. Mooie getallen, maar als we echt 100 procent circulair willen worden, zullen die getallen toch hoger moeten.
Het inzameling van recyclebaar afval loopt op zich goed. Bij glas, oud papier en karton wordt 86 procent ingezameld. Hout ligt ook op de goede richting met 77 procent en bij kunststoffen (52 procent) scoren we eveneens boven het Europese gemiddelde. Mooie getallen, maar als we echt 100 procent circulair willen worden, zullen die getallen toch nog hoger moeten. Dat 14 procent van het glas en oud papier niet op de juiste plek terechtkomt, komt neer op ongeveer één van elke 7 kilo’s.
Nu leren verschillende psychologische modellen die het gedrag van mensen beschrijven, dat dit gedrag afhangt van de perceptie van controle (naast de eigen houding en wat de rest om ons heen ervan vindt). De perceptie van controle gaat over hoe de consument de omgeving denkt te beheersen. Als we iets willen doen maar we zien de middelen niet, dan lukt het niet. Als die middelen in zicht komen, lukt het wel. Zo kun je de consument sturen.
Supermarkten weten daar alles van. De producten die de meeste winst opleveren, staan op ooghoogte. De consument wil pindakaas, en pakt dat merk dat wordt aangeboden. De pindakaas op minder comfortabele en minder zichtbare kniehoogte is net zo lekker, maar geeft minder winst.
Zo is het ook met afval. Praktisch iedereen vindt afval scheiden belangrijk. Maar aan het hoe besteden we minder aandacht dan aan het waarom. Het moment van afval scheiden moet dan ook zo comfortabel mogelijk worden gemaakt. Plaats als gemeente de bakken voor het apart houden van batterijen, textiel, plastic et cetera dus op plekken waar veel mensen langs komen, zoals bijvoorbeeld bij de ingang van supermarkten en stations. En handhaaf die plaatsing voor een langere tijd zijn, anders raakt de consument de gewenste controle over de omgeving kwijt.
Ook de vorm van afvalbakken is belangrijk. Op NS-stations ontdekte men tussen het ingezamelde papier veel koffiekopjes en klokhuizen. Door voor papier een bak met een gleuf te maken, kreeg men dit probleem snel onder controle. De haastige treinforens wil immers snel van zijn gratis krant af en heeft in de drukte geen goed zicht op de afvalbak.
De plek en vorm van de inzamelbakken zijn dus een belangrijke zaak. Wissel hier daarom eens met andere gemeenten informatie over uit. Praat eens met marketingmensen die supermarkten inrichten. Snuffel eens rond in psychologische modellen zoals de Theory of Planned Behavior, het Information-Motivation-Behaviour Skills Model, en de multilevel Comprehensive Action Determination Model. Anders gaan we die 100 procent gescheiden afval niet halen.
Jan-Henk Welink
Lees hier meer columns van Jan-Henk Welink
Reacties: 2
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Ik lees dat in gemeentes waar je bijvoorbeeld moet betalen per leegging van de grijze kliko dat de kwaliteit van het ingezamelde recyclebare afval (zoals in de PMD kliko) afval enorm afneemt. In zulke gemeenten zitten vaak de textielbakken van goede doelen vol met allerlei zaken die er niet in horen, tot zakken huisvuil aan toe.
Aantal de "middelen" ligt het niet. Niet alle mensen denken primair aan afvalscheiden "als een bijdrage voor het milieu", maar aan het vermijden dat er afval in de grijze bak komt, waardoor er niet extra betaald moet worden. Daar zit de "perceptie van controle" nu in waar de consument zijn aandacht op richt: de kosten reduceren. In welke bak dat afval vervolgens verdwijnt is dan even wat minder belangrijk.
Op paper ben je dan als gemeente lekker aan het scheiden, als je rekent met een reductie van het grijze huisvuil dat er wordt opgehaald, maar in de praktijk wordt het probleem verschoven naar de PMD ophalers, de groen-composteerders en de textiel goede doelen. Die kunnen alsnog grote hoeveelheden van het gescheiden opgehaaldemateriaal naar de vuilverbrandingen brengen.