Het ministerie van Defensie heeft zijn werk niet goed gedaan, oordeelt de Raad van State woensdag. Het mag niet de rijkscoördinatieregeling toepassen om de komst van een militaire radar boven het West-Betuwse dorp Herwijnen door te drukken. De reden is dat de Tweede Kamer daar geen duidelijke toestemming voor heeft gegeven, in tegenstelling tot wat Defensie zelf beweert.
Ministerie van Defensie in de fout met radar bij Herwijnen
Raad van State zegt dat de rijkscoördinatieregeling niet mag worden toegepast.
Dit betekent ook dat de Raad van State niet bevoegd is de zaak verder te behandelen. Het bestuursorgaan verwijst de langlopende twist tussen Defensie en onder andere de gemeente West-Betuwe door naar de rechtbank Gelderland.
2000 kilometer
Om het Nederlandse luchtverdedigingscentrum in Nieuw-Milligen, in de gemeente Apeldoorn, van goede informatie te voorzien, heeft het leger naar eigen zeggen een nieuwe radar nodig in het zuidwesten van Gelderland. Tussen de weilanden boven het dorp Herwijnen heeft Defensie al jaren terug een locatie overgenomen van Luchtverkeersleiding Nederland. Daar wil het de rader SMART-L plaatsen, die een zichtbereik heeft van 2000 kilometer. Met de radar moeten de Randstad en het zuiden in de gaten gehouden worden.
Al tien jaar lang probeert Defensie dit voor elkaar te krijgen, vergeefs. De raad van de toenmalige gemeente Lingewaal hield het tegen in 2018. Daarna in 2020 nam de Tweede Kamer een CDA-motie aan met de oproep een andere plek te zoeken, waarna, na weigering van het rijk, in 2021 een tweede aangenomen motie volgde. Ook de nieuwe gemeente West-Betuwe blijft zich verzetten. Dit keer niet alleen de gemeenteraad, maar ook het college van B en W zelf.
Tandenknarsend
Afgelopen september vroegen vijf raadspartijen aan het college zelfs om 5000 euro subsidie voor actiegroep Niet Nog een Radar in Herwijnen. Omdat ‘de inzet en expertise van de stichting van cruciaal belang is geweest en nog steeds is in de strijd tegen de radar Herwijnen’, stond in de motie. Uit vrees voor juridische risico’s is de motie weer ingetrokken.
Tandenknarsend heeft de gemeente wel al moeten toestaan dat de toegangsweg tot de radarlocatie is verbreed. Defensie blijft volhouden dat er geen goed alternatief is, alleen al omdat de bouw van de radar op een andere plek drie jaar langer in beslag neemt. In Herwijnen wordt gedacht aan drie tot vier jaar bouwen. Langer wachten wil Defensie niet, ‘gezien het verslechterde dreigingsbeeld’.
De grote twist
Met een rijkscoördinatieregeling moeten zowel Eerste als Tweede Kamer het eens zijn. Beide Kamers hebben in 2019 laten weten dat ze de wens van Defensie zouden behandelen, wat de Eerste Kamer ook heeft gedaan. Maar wat er in de Tweede Kamer gebeurd is, is mistig. In het vonnis staat: ‘Wat betreft de instemming van de Tweede Kamer zijn partijen het erover eens dat in de Kamerstukken of Handelingen nergens uitdrukkelijk is vermeld dat een meerderheid van de Tweede Kamer instemt met het coördinatiebesluit voor dit project.’
Defensie beweert dat de Tweede Kamer de rijkscoördinatieregeling impliciet aannam. Dat is formeel mogelijk, maar niet als de Kamer zwart op wit heeft gemeld de rijkscoördinatieregeling te gaan behandelen. Die melding is gedaan.
De vraag of de Tweede Kamer nou wel of niet instemde met de rijkscoördinatieregeling van Defensie, is ook in de Tweede Kamer zelf al onderwerp van discussie geweest. In juli 2022 diende toenmalig SP-Kamerlid Jasper van Dijk een motie in, waarin hij onder meer onderstreepte ‘dat de rijkscoördinatieregeling niet door de Kamer is overgenomen’. Die motie kreeg geen meerderheid.
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.