Sneller zonder crisiswet

Het is goed dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) er nu serieus werk van maakt om de eigen achterban zonodig op weg te helpen. In juni worden op het jaarcongres in Leeuwarden een modelcoördinatieregeling en een stappenplan gepresenteerd. Aan de hand hiervan kan de doorlooptijd van ruimtelijke procedures aanzienlijk worden bekort, is de achterliggende gedachte. Voor alle duidelijkheid: dit initiatief staat los van de Crisis- en Herstelwet.

Aan de ene kant is het natuurlijk te gek voor woorden dat wetgeving in Nederland kennelijk zo ingewikkeld moet zijn, dat zelfs betrokken vakambtenaren handleidingen nodig hebben om erdoorheen te worden geloodst. Er is nog een andere kant. Tijdens een vorige week op initiatief van de gemeentekoepel gehouden bestuurlijke top, werd – ten overvloede – van verscheidene kanten nog eens duidelijk gemaakt dat het vaak de ambtenaren en bestuurders zélf zijn die vertraging van projecten in de hand werken. Tegengestelde belangen liggen hieraan dikwijls ten grondslag. ‘Het openbaar bestuur is erg versnipperd’, zei VNG-voorzitter Jorritsma hierover. ‘Als gemeentebestuurder kan je te maken krijgen met een baaierd aan overheidsorganisaties, vaak ook nog binnen hetzelfde departement.’

Waarmee maar gezegd is: een conflict is snel geboren. Staatsraad Niels Koeman hield de lokale bestuurders vorige week terecht voor dat ook zonder de Crisisen Herstelwet veel tijdwinst én kwaliteitsverbeteringen kunnen worden geboekt. Overheden hebben voor een groot deel zelf in de hand hoe soepel de besluitvorming verloopt. Koeman wees op de uit 2008 stammende aanbevelingen van de commissie- Elverding, waarvan hij zelf deel uitmaakte. Elverding bedacht een methode om de proceduretijd bij de aanleg van rijksinfrastructuur te halveren van 14 naar 7 jaar.

In essentie is de door Elverding bepleite werkwijze ook bruikbaar bij grote ruimtelijke projecten op gemeentelijk niveau. Daarvoor is onder meer nodig dat burgers en andere belanghebbenden van meet af aan serieus bij een project worden betrokken (‘presenteer een probleem in plaats van een oplossing’) en dat overheden samenwerken in plaats van elkaar tegenwerken. De boodschap is helder.

Als aanvullend instrument kan de Crisis- en Herstelwet wellicht nuttig zijn om procedures te stroomlijnen en de besluitvorming te verbeteren. Maar op eigen kracht kunnen gemeenten minstens zoveel bereiken. Groot voordeel van de ‘methode-Elverding’ is bovendien dat burgers en andere belanghebbenden maximaal bij de planvorming worden betrokken. Anno 2010 zou de overheid niet anders moeten willen.