Gemeenten: rijk moet tekorten sociaal domein bijpassen

Gemeenten gaan akkoord met het Interbestuurlijk Programma (IBP), maar niet met de zinsnede erin dat ze afzien van verdere compensatie voor tekorten in het sociaal domein. Zonder Haagse tegemoetkoming zeggen ze niet in staat te zijn te investeren in het gezamenlijk oppakken van grote maatschappelijke opgaven.

Met het per motie aanbrengen van die expliciete voorwaarde hebben gemeenten op de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging van Gemeenten (VNG) in grote meerderheid hun grenzen aangegeven. In het IBP staat de gewraakte zin dat gemeenten door in te stemmen met het akkoord de discussie over de door de gemeenten ervaren financiële problematiek in het sociaal domein als afgerond beschouwen en een streep onder het verleden betekent. ‘Onacceptabel’, aldus PvdA-wethouder Nadine Stemerdink van Leidschendam-Voorburg, die de motie indiende. Ruim driekwart van de gemeenten bleek het daarmee eens.

Haags getetter

Volgens Hubert Bruls, vice-voorzitter van de VNG, is het gevolg van de motie niet dat het VNG-bestuur opnieuw met het kabinet moet gaan onderhandelen over het IBP-akkoord. ‘De tekst is de tekst’, zegt hij. ‘Wat wij Den Haag met deze motie duidelijk hebben gemaakt, is dat er een einde moet komen aan het getetter vanuit het kabinet dat gemeenten de tekorten in het sociale domein én de IBP-opgaven uit het accres [van het gemeentefonds/red] moeten betalen.’ Diverse bewindspersonen spraken zich de afgelopen maanden in die zin uit, waaronder staatssecretaris Van Ark (Sociale Zaken) en minister De Jonge (Volksgezondheid en Welzijn).

Formele opstelling

In eerste instantie verklaarde het VNG-bestuur de motie van Leidschendam-Voorburg niet ontvankelijk, met het argument dat het IBP-akkoord niet amendabel is. Zo luidde het pre-advies van het VNG-bestuur gisteravond nog. Die formele opstelling werd door het VNG-bestuur vlak voor de Algemene Ledenvergadering losgelaten, al werd de motie nog wel deels ontraden. Een ruime meerderheid van de leden had daar echter geen boodschap aan.

Tekorten bijstand

Ook de aanvankelijk door het VNG-bestuur ontraden motie van 30 gemeenten over de bijstandstekorten, werd uiteindelijk door het VNG-bestuur overgenomen én met 98 procent van de stemmen aanvaard. Daarmee is afgesproken dat gemeenten pas instemmen met deelakkoorden die met het rijk worden gemaakt over het IBP, als het advies van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) wordt overgenomen. Dat luidt dat het macrobudget voor de bijstand moet worden aangepast en de tekorten over 2016 en 2017 worden ‘afgekocht’. Daarbij gaat het om ongeveer een kwart miljard euro.