‘Gemeenten mogen er niet op achteruit gaan’

Met enige spoed brengen vertegenwoordigers van diverse departementen en de koepelorganisaties van gemeenten, provincies en waterschappen in beeld welke nadelige financiële gevolgen de corona-crisis voor de decentrale overheden heeft. Gemeentekoepel VNG zet in op een reële compensatie voor alle extra kosten die door gemeenten zijn gemaakt.

‘Gemeenten mogen er niet op achteruit gaan’, dat is de boodschap van de VNG aan het kabinet.

Op 8 april was er met een aantal leden van het kabinet en de voorzitters het Interprovinciaal Overleg en de Unie van Waterschappen en de VNG een eerste overleg over de financiële impact van de coronacrisis voor decentrale overheden. In dat overleg is afgesproken hoe de komende periode gezamenlijk wordt gewerkt aan een reëel beeld van de met de coronacrisis gemoeide kosten en inkomstenderving voor gemeenten, provincies en waterschappen.

Omdat gemeenten snel willen weten waar ze aan toe zijn, is een volgend bestuurlijke overleg binnen twee weken gepland. Voor Pasen nog zou een werkgroep worden ingesteld die in kaart brengt wat de kosten van de extra taken en gederfde inkomsten zijn die de medeoverheden in de afgelopen periode hebben gemaakt.

Extra kosten

Volgens de VNG moet wat betreft de extra kosten voor gemeenten worden gedacht aan een breed palet. Zo zijn er extra kosten vanwege speciale de BBZ-regeling en het doorbetalen van zorgaanbieders in het sociaal domein. Daarnaast is er sprake van extra uitvoeringsdruk bij GGD-en en Veiligheidsregio’s, Veilig Thuis en op de maatschappelijke opvang vanwege dakloosheid.

Extra kosten zijn gemoeid met het overeind houden van het maatschappelijk middenveld (cultuur, sport, lokale media) en het toenemend beroep op bijstand, bijzondere bijstand en schuldhulp. Ook het doorbetalen van bedrijven en leerlingenvervoer, het compenseren voor wegvallende ouderbijdragen VVE/peutespeelszalen zorgt voor extra kosten. Een andere kostenpost is de continuïteit in doorbetalen SW-bedrijven en leerlingenvervoer.

Minder inkomsten

Behalve een toename van de kosten, hebben gemeenten ook last van inkomstenderving als gevolg van de corona-crisis. Daarbij moet worden gedacht aan de compensatie voor het betrachten van coulance rond lokale heffingen en derving van inkomsten uit bijvoorbeeld parkeer- en toeristenbelasting en onroerendezaakbelasting voor niet-woningen. Dit laatste in verband met bedrijven die in nood komen.

Provincies

De extra kosten van de provincies vloeien onder andere voort uit OV-concessies en het overeind houden van de regionale economie. Inkomstenderving van de provincies komt onder andere voort uit het niet uitkeren van dividenden door bedrijven.

Ook de waterschappen ervaren financiële gevolgen van de corona-crisis. Zij leveren een bijdrage om ondernemers door de coronacrisis te loodsen. Zo betalen veel waterschappen facturen inmiddels direct, ruim voor de vervaldatum. En als ondernemers de waterschapsbelastingen niet tijdig kunnen betalen vanwege de crisis, krijgen ze uitstel. Ook dat levert  inkomstenderving op.