Gemeenten en hun inwoners voelen de maatregelen niet meteen, maar het vooruitschuiven van lasten naar de toekomst zorgt voor een onvolledig beeld van de problematische situatie. De huidige cijfers geven een ‘te rooskleurig beeld’. De omvang van de ‘stille lasten’ is nog niet duidelijk, schrijft onderzoeksbureau Cebeon, maar het gaat om ‘substantiële budgetten’.
Verdere uitholling voorzieningen ligt in het verschiet
Gemeenten en hun inwoners voelen de maatregelen niet meteen, maar het vooruitschuiven van lasten naar de toekomst zorgt voor…
Uitstel
‘Het vooruitschuiven van lasten naar de toekomst leidt tot verdere verslechtering van de financiële positie en/of uitholling van het toekomstig voorzieningenniveau’, schrijft Cebeon in het rapport dat minister Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) naar de Tweede Kamer stuurt. ‘De gevolgen zullen vooral zichtbaar worden in het fysieke domein, omdat met name daar investeringen zijn uitgesteld.’
Uitholling
De verslechtering van de situatie komt niet altijd naar voren in de begrotingscijfers vanwege hoofdzakelijk twee keuzes die veel gemeenten maken: het verlengen van de afschrijvingsduur (er dus van uitgaan dat kapitaalgoederen zoals wegen en schoolgebouwen langer meegaan) en vervangingskosten niet opnemen in de begroting (de kosten manifesteren zich dan in de toekomst wanneer ze worden gemaakt). Dit holt het toekomstige voorzieningenniveau verder uit.
Verschraling
Ollongren geeft in haar brief aan dat het daadwerkelijk sluiten van voorzieningen ‘nog niet op grote schaal’ voorkomt – gemeenten kiezen eerder voor het beperken van openingstijden of lager kwaliteit onderhoud. ‘Het daadwerkelijk sluiten van voorzieningen zien gemeenten als onomkeerbare ingreep’, schrijft Cebeon, ‘die politiek vaak lastig te realiseren is.’ Zo is er naast ‘sluipende uitholling’ sprake van een ‘verschraling’ van het voorzieningenniveau.
Koekoeksjong
Cebeon geeft in vogelvlucht aan hoe de situatie is ontstaan. De financiële crisis van 2010 leidde in sommige gemeenten tot forse verliezen op grondposities. Met de decentralisaties van het sociaal domein in 2015 kregen gemeenten een ‘koekoeksjong’ dat meer dan de helft van de begroting beslaat, waarvan ze moeite hebben de oplopende kosten te beheersen. Bezuinigingen volgen. Interen op het eigen vermogen is een tijdelijke oplossing maar geen structurele. De lokale lasten verhogen is een impopulaire maatregel met beperkt effect, maar in de periode 2010-2019 zijn de inkomsten uit de onroerendezaakbelasting (ozb) met gemiddeld 14 procent toegenomen. 'Dit is een duidelijk signaal dat de financiële druk bij gemeenten is toegenomen.'
Monitoren
Het onderzoek dient verder om handvatten te geven om de financiële situatie en het voorzieningenniveau van gemeenten te monitoren. Met name het eigen vermogen en het ozb-tarief geven een goed beeld van de financiële situatie, geeft de minister aan, maar met indicatoren kan niet worden vastgesteld dat het voorzieningenniveau is aangetast. ‘Het eenduidig meten van ‘het voorzieningenniveau’ is een complexe opgave’, merkt Cebeon op.
Ruimhartig
Geschikte indicatoren voor alle gemeenten ontbreken of zijn niet eenduidig te interpreteren. En als ze er zijn, is het volgens de onderzoekers vaak lastig om verschillende aspecten van het voorzieningenniveau te wegen: ‘Hoe weeg je een ruimhartig minimabeleid dat een klein deel van de doelgroep bereikt tegen een minder ruimhartig beleid voor een groter deel van de doelgroep? Of een groot groenareaal met een relatief lage onderhoudskwaliteit tegen een kleiner areaal met hoogwaardige, goed onderhouden voorzieningen?’
Duiding
Cebeon zet wel enkele kaartjes onder elkaar als voorbeeld van mogelijke monitoring. Bijvoorbeeld onderstaande combinatie van de financiële positie en het voorzieningenniveau. ‘De diagrammen laten een verschuiving van gemeenten zien naar linksonder: bij meer gemeenten gaat een verslechtering van de financiële positie gepaard met een daling van het voorzieningenniveau.’
Reacties: 3
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Als het goed gaat dan smijten politici het geld over de balk ten gunste van hun eigen electorale doelstellingen of ten gunste van lobbies van middenstanders of projectontwikkelaars en als het slecht gaat, draait Jan met de korte achternaam ervoor op. Dit is de heersende politieke cultuur. We hebben geen WEThouders meer, maar het zijn carrière politici geworden. We moeten terug naar de kleine gemeente, daar zijn meer checks and balances.
Voor diegene voor wie dat nog niet duidelijk was, als gevolg van het huidige politieke klimaat is de enig mogelijke uitkomst dat onze gehele verzorgingsstaat ten gronde zal worden gericht. Alle voorzieningen worden slowly but surely steeds meer uitgekleed en afgebouwd. Voornaamste reden, migratie kost onze samenleving netto zo'n 50 mld. per jaar. Ongeveer 1/7 van onze NL begroting. Als we dit met z'n allen willen dan moeten we eigenlijk niet klagen. Helaas is voor het overgrote deel van onze politieke kaste de roze olifant in de kamer nog steeds niet gespot. Kortom, als we op deze wijze doorgaan eindigen we als een gesegregeerde samenleving zonder sociale vangnetten (USA). Hè gezellig.....
Elke gemeente hanteert eigen afschrijvingstermijnen voor dezelfde infrastructuur onder dezelfde omstandigheden in hetzelfde gebied. Tijd om in te grijpen als overheid want nu kan er geen betrouwbaar beeld worden gegeven over de financiële positie en ontstaat er een groot probleem op termijn. De levensduur is vaak ook niet realistisch.