Rood staan Vlieland ‘politieke keuze’

Vlieland is een van de vier gemeenten die qua financiële conditie een onvoldoende scoren. Met een rapportcijfer 2,5 staat de eilandgemeente zelf op de plaats waar niemand wil staan. Of het erg is? Burgemeester Michiel Schrier: ‘Ach ja, statistieken.’

Rituele dans

Op Vlieland zijn ze het intussen wel gewend, de negatieve publiciteit rondom de financiële positie van de gemeente. Een paar keer per jaar keert die immers terug in de media. ‘Als een soort rituele dans’, zegt Michiel Schrier. Dat gebeurt niet alleen naar aanleiding van de recente VNG-analyse van de gemeentelijke jaarrekeningen, maar ook bij soortgelijke vergelijkende begrotingsanalyses van BDO en van Findo.

Gevarenzone

In het meest recente overzicht van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten staat Vlieland strak onderaan in de ranglijst. Diep rood kleurt het vakje schuldquote. Die tikt 172 procent aan. De schuldquote geeft aan of gemeenten in staat zijn hun schulden terug te betalen. Hoe lager die quote, hoe beter. Met meer dan 90 procent kom je als gemeente al in de richting van de gevarenzone. Bij een netto schuldquote hoger dan 130 procent van de inkomsten is sprake van een hoge netto schuld. Vlieland schiet ver door dat plafond heen.

Toezicht

Ook de exploitatie laat in de diverse lijstjes de komende jaren een negatief resultaat zien. Die negatieve exploitatie de komende jaren in die lijstjes kunnen ze in het gemeentehuis aan de Dorpsstraat evenwel niet verklaren. Los van het ravijnjaar 2026 laat de gemeentelijke begroting dat ook niet zien. Schrier wijst erop dat Vlieland ‘gewoon’ onder de lichtste vorm van provinciaal toezicht staat.

Toeristen

Kijkend naar de nettolasten per inwoner, valt op dat die met 5.500 euro per inwoner aan de hoge kant zijn. De meeste gemeenten komen niet boven de 2.000 euro uit. In de begroting van 2023 is het er met een gecorrigeerde netto schuldquote van 211 procent niet veel beter op geworden, volgens de vergelijkende statistieken van Findo – een benchmark-site van de rijksoverheid gericht op de decentrale overheden. Het verschil in de nettolasten per inwoner is deels terug te voeren op het geringe aantal inwoners (1.200) versus het grote aantal toeristen – ruim 200.000 per jaar. Schrier: ‘Enerzijds moeten wij voor een klein aantal mensen dezelfde taken uitvoeren als grotere gemeenten en anderzijds maken toeristen ook gebruik van onze voorzieningen.’

Eigen vermogen

Verder blijkt uit de diverse lijstjes dat ook de solvabiliteit laag is: de mate waarin gemeente in staat is financiële verplichtingen te voldoen, berekend aan de hand van eigen vermogen en bezittingen. Hier geldt: hoe hoger, hoe beter. Vlieland reikt niet verder dan 10 procent, waar alles pas boven de 50 procent als financieel gezond geldt.

Zorgwijk

Leuk is anders, worden neergezet als de financieel ongezondste gemeenten van Nederland. Maar burgemeester Schrier – die financiën in zijn portefeuille heeft – is er allerminst door uit het veld geslagen. ‘Het valt heel goed uit te leggen’, zegt hij. Neem die hoge schuldquote. Die is regelrecht het gevolg van een miljoeneninvestering van de gemeente in een nieuw zorgcentrum op het eiland. ‘De schuldquote en solvabiliteit zijn ontstaan doordat wij als gemeente 17 miljoen euro hebben geïnvesteerd in een zorgwijk waardoor onze inwoners hun leven lang kunnen blijven wonen op Vlieland. Onze jaarlijkse begroting ligt rond de 10 miljoen. Dan schieten de indicatoren al snel in het rood. Tegenover de lening staan ook inkomsten van huur. Daarmee zal de exploitatie na een aantal jaar positief zijn. Dat verklaart ook dat wij van plek 38 zijn teruggevallen naar de laatste plek.’

Politieke keuze

Het zorgwijkje bestaat uit zo’n 33 appartementen, twee woningen en voorzieningen als een kapperszaak, een fysiotherapie en een tandartspraktijk. ‘Een politieke keuze’, aldus de SP-burgemeester. ‘Onze woningbouwcorporatie en zorgverleners konden binnen hun financieringssystematiek het project niet van de grond krijgen. Door onder andere een langere afschrijvingsduur van vijftig jaar kunnen wij dat als overheid wel. Dat is een heel bewuste keuze geweest van de raad.’ Daarbij is niet over één nacht ijs gegaan, want Vlieland wacht op termijn nog meer dure investeringen in bijvoorbeeld het gemeentehuis en een zwembad. ‘Dat vereist goede afwegingen, want alles tegelijk kan niet.’

Maatschappelijke waarde

En om terug te komen op de statistieken en ranglijstjes, benadrukt Michiel Schrier nog maar eens dat een kleine begroting en gecalculeerde ambitie grote effecten heeft op de indicatoren. ‘Dat kan je zien als negatief, maar de maatschappelijke waarde voor Vlieland is wat mij betreft waar je naar moet kijken. Cijfers zijn mooi, maar niet het hele verhaal.’