Bochten afsnijden
Overheid moet geen data-ondernemer zijn
De overheid concurreert oneerlijk met het bedrijfsleven als zij commerciële activiteiten ontplooit met de grote hoeveelheden data waarover…
Het is te onduidelijk wat (semi-)overheidsorganisaties mogen doen met hun gegevens. Het KNMI, het Kadaster, de Rijksdienst voor het Wegverkeer en de Kamer van Koophandel beschikken elk over informatie waarmee zij door de ontwikkelingen op ICT-gebied steeds makkelijker commerciële activiteiten kunnen ontplooien in de vorm van online diensten en toepassingen voor mobiele telefoons. Commerciële bedrijven die diezelfde informatie tegen betaling van de overheid hebben gekregen zien zich beconcurreerd door een overheid die daarbij bochten afsnijdt. Overheidsinstellingen kunnen de informatie immers met minder kosten (mede door het ontbreken van belasting) en sneller aanbieden. Marktpartijen zien hun investeringen waardeloos worden, betogen de advocaten Louise de Gier en Joost Gerritsen.
Onzorgvuldig
De VerkeersInformatieDienst heeft in 2003 van de voorzieningenrechter al gelijk gekregen, toen de overheid zelf actuele verkeersinformatie ging verspreiden via een sms-dienst en via een separate website. Het is dan wel een wettelijke taak, maar de verspreiding van verkeersinformatie was al aan de markt overgelaten en daarop terugkomen is onzorgvuldig, oordeelde de rechter.
Rechtszekerheid
Besparingsdruk, onduidelijkheid over wat precies mag en nieuwe technologische ontwikkelingen zorgen er toch voor dat overheidsorganisaties opnieuw in de verleiding komen informatie te vercommercialiseren, ook al is er legio regelgeving – ook Europese – die daar beperkingen aan stelt. Er moet meer rechtszekerheid zijn voor kaartenmakers, meteo-bedrijven en andere commerciële exploitanten van overheidsinformatie, vinden De Gier en Gerritsen. Als enige oplossing zien zij het gezamenlijk optrekken van overheid en bedrijfsleven in een publiek-private samenwerking.
Reacties: 12
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
overheid zou gewoon open data moeten hebben. Of bedrijven of anderen daar iets mee doen, is dan aan henzelf. PPS-constructies leiden tot afscherming van met openbaar geld verzamelde/gegenereerde data.
Zoals al eerder opgemerkt, dit is een weerkerende discussie. Uitgangangspunt is en moet blijven dat de overheid alleen taken uitvoert die tot het publieke domein behoren. Andere taken moeten aan de markt overgelaten worden. Omdat al die overheidstaken met belastinggeld gefinancierd worden is het gek als je burgers en bedrijven opnieuw voor die informatie zou laten betalen. Als de overheid die data nu vrij gaat geven kan dat inderdaad bestaande businesscases doorkruisen. Maar daar zijn onddernemers ondernemer voor. Op basis van de data kun je allerlei nuttige services bouwen. Je inkoop wordt veel goedkoper. Het is even slikken maar straks profiteert iedereen daarvan.
“Het is te onduidelijk wat (semi-)overheidsorganisaties mogen doen met hun gegevens.” Stel nu eens – gewoon even heel erg praktisch; ik ben de eerste om dat toe te geven – dat overheidsorganisaties houderschap van gegevens verwarren met het eigenaarschap ervan. Dan zijn het helemaal niet “hun gegevens”. Voor het overgrote deel van die gegevens geldt dan domweg dat diezelfde overheidsinstanties daar als een goed huisvader mee om dienen te gaan. Dan moeten diezelfde overheidsinstanties te rade gaan bij de eigenaren (burgers en bedrijven) van die gegevens om er achter te komen wat ze wel en niet met die gegevens (individueel) mogen doen. Als burgers en bedrijven daar al niet eens op mogen rekenen…
Zit ik er nou zo ver naast als ik denk dat de EU-richtlijn Hergebruik overheidsinformatie overheden verplicht om bij hen voor overheidstaken verzamelde gegevens tegen kostprijs plus niet meer dan een redelijke winstmarge/overhead publiek beschikbaar te maken, waarna het bedrijfsleven die gegevens naar believen kan verrijken en weer doorverkopen?
Je kunt als overheid niet zomaar van de ene op de andere dag keihard gaan concurreren met private partijen die grote investeringen hebben gedaan. Met die nuance aangebracht: helemaal eens met Peter Waters. Er is geen sprake van oneerlijke concurrentie door de overheid, want de gegevens zijn op basis van de Wet hergebruik overheidsgegevens voor commerciële partijen op gelijke basis beschikbaar. Althans: een overheidspartij die gegevens commercieel exploiteert zou ze dan wel tegen puur de marginale kosten beschikbaar moeten stellen.
Maar wat nu als de overheid alle gegevens (of informatiepositie) waarover ze beschikt van een bepaalde relatie (burger of bedrijf) tegen de regels - voortkomend uit wet & regelgeving - houdt en daarmee die relatie "diensten op maat" kan aanbieden? Volgens mij een goed voorbeeld van hergebruik van gegevens dat resulteert in werkelijke lastenverlichting bij burgers en bedrijven! Zo hoeven ze geen kostbare tijd meer te verdoen met het leren kennen van wet & regelgeving of "duurbetaalde" dienstverleners hiervoor in te schakelen. Bovendien zijn de gegevens van die relatie cq overheid en de regels van de overheid. In hoeverre kunnen/mogen commerciele organisaties hier tegen zijn?
Om de knuppel in het hoenderhok te gooien over gratis datadistributie: Als de overheid op kosten van de burgers informatie heeft verzameld waarom zou deze dan gratis weggegeven moeten worden om anderen daar geld mee te laten verdienen. Overheidsgebouwen die in het weekend leeg staan worden toch ook niet gratis aan anderen ter beschikking gesteld, waarom data dan wel? Door de overheid deze gegevens te laten verkopen worden de lasten voor de burger lager.
@Jan van Til
Ik ben het helemaal met u eens. Het idee dat informatie die burgers verplicht aan de overheid moeten geven, vervolgens "eigendom" is van de overheid, is een zieke vorm van magisch denken. De overheid mag helemaal niks met mijn gegevens, behalve ze gebruiken voor het doel waarmee ik die heb verstrekt. En dat doel moet in de wet staan en aan mij van te voren netjes kenbaar zijn gemaakt.
het doet een beetje denken aan de foto's die Google Earth van je straat en je voorgevel maakt (met jou erbij), en daar dan vervolgens geld mee verdient.
Of die farmaceutische bedrijven die het DNA van een plantje ontdekken en dan vervolgens claimen dat zij die kennis wel mogen gebruiken om die plantjes te vermenigvuldigen, maar anderen niet. Foei, zijn al die plantjes zelf in overtreding als ze geen eigendom zijn van de farmaceut maar zich toch voortplanten! En ook de indianen die de plantjes al eeuwenlang als medicijnen gebruiken.
Niet alles mag je als handelswaar beschouwen.
Heer Van Til, het is fijn dat je het met me eens bent, maar dit onderwerp gaat over iets heel anders dan privacy-informatie.
Los daarvan merk ik op het ook met u eens te zijn, maar zoals gezegd het is het onderwerp niet.
Om de discussie wat scherper te krijgen ben ik wel benieuwd naar wat meer concrete voorbeelden (naast kadaster, VCNL en KNMI) waar de overheid op dit moment activiteiten ontplooid of lijkt te ontplooien.
Bijvoorbeeld:
de vrijwillige verzekering bij het SVB (government to citizen of G2C)
de vrijwillige arbeidsongeschiktheidsverzekering van UWV (G2C)
de verhuur van gevangenissen aan België. In de UK en US worden gevangenissen ook door marktpartijen geëxploiteerd. (government to government)
Voor ieder voorbeeld moet dan ook nog eens goed kijken of er inderdaad sprake is van marktfalen, commerciële tarieven, etc.
Wie vult aan?
Er zijn in de discussie twee onderwerpen aan de orde. Ten eerste de overheid die op concurrentievervalsende wijze marktactiviteiten verricht en ten tweede het hergebruik van overheidsdata. Dat laatste is ook het onderwerp waarover het oorspronkelijke artikel gaat. Dat hergebruik wordt wettelijk ontleend aan Europese regelgeving in 1998 en aan de WetOpenbaarheid van Bestuur. Aangezien hergebruik van overheidsinformatie door commerciële partijen, nogal eens in de weg wordt gezeten door een overheid die het zelf ook leuk vindt om op de markt op te treden, is er de verbintenis tussen de twee genoemde onderwerpen. Kijk je enkel en alleen naar het eerste onderwerp, nl. hetgeen de overheid ten onrechte aan akitiviteiten op de markt doet, zijn er legio voorbeelden. Als standaardvoorbeeld van pure concurrentievervalsende marktaktiviteiten door de gemeentelijke overheden wordt dan vaak genoemd de exploitatie van de plaatstelijke jachthaven, of andere annexen. Op Rijksniveau kunnen we voorts een verdere verscherping van de discussie publieke en private omroepen verwachten. Vragen als, waarom wordt er geld uitgegeven door de belastingbetaler voor programma’s van Paul de Leeuw. Of waarom moet er een uitgebreide nieuwssite zijn als nos.nl? Is die site objectiever dan andere commercieel geëxploiteerde nieuwssites en daarom nodig? Je mag op dit gebied nog heel wat discussie verwachten. Overigens internationaal gezien doet Nederland het bepaald niet slecht. Als commerciële partij in Nederland heb je weinig aan die constatering, maar in een land als Frankrijk is het geheel ondenkbaar dat een private partij gebruik mag maken van door de overheid gegenereerde informatie.
@Chris Nelis De te behalen opbrengst van het verkopen van gegevens door de overheid is altijd kleiner dan de waarde die gegenereerd kan worden door de data vrij ter beschikking te stellen aan iedereen (zo is al menigmaal onderbouwd). Dus de 'lastenverlichting' die je nastreeft valt altijd kleiner uit dan de economische en niet-economische activiteit die je er onmogelijk mee maakt. Doe mij die data dus maar.