Ministeries kunnen bij ICT-projecten om software van een bepaalde leverancier vragen zonder daarmee aanbestedingsregels te schenden. Dat blijkt uit de uitspraak in een bodemprocedure in de '3F'-aanbesteding.
Staat mag ICT leveranciersgericht aanbesteden
Ministeries kunnen bij ICT-projecten om software van een bepaalde leverancier vragen zonder daarmee aanbestedingsregels te schenden, stelt…
Generiek systeem
Het ministerie van Financiën schreef in juli 2010 een aanbesteding uit voor softwarelicenties en dienstverlening die ervoor moesten zorgen dat Financiën en het ministerie van VWS met hetzelfde financiële systeem zouden kunnen gaan werken als dat van SZW. Daarvoor moest het bestaande - op software van SAP gebaseerde - systeem van SZW 'generiek' worden gemaakt. De drie zouden dan met hetzelfde '3F'-systeem gaan werken. SAP-concurrent Oracle spande daarop een kort geding aan omdat die vond dat daarmee de weg naar haar eigen software wel heel makkelijk wordt afgesneden; mogelijk ook bij andere ministeries. De aanbestedingsregels zouden dat ook niet toestaan, meende Oracle.
Staat besteedt aan, niet ministeries
Na het verlies van dat kort geding spande het bedrijf een bodemprocedure aan, waarin de rechtbank in Den Haag onlangs uitspraak heeft gedaan. Die heeft nu bepaald dat de Staat als één aanbestedende dienst kan worden aangemerkt en dat het feit dat ministeries aanhaken bij een bestaand systeem niet tot een nieuw systeem leidt, dat geheel opnieuw moet worden aanbesteed. Het inhuren van extra ICT-personeel (een van de twee percelen van de aanbesteding) leidt ook niet per se tot een geheel nieuw ICT-systeem, stelt de rechter.
Deugdelijke argumenten
De rechter zegt in de uitspraak zich terughoudend te willen opstellen: "De Staat heeft uitvoerig toegelicht hoe de keuze voor het verbouwen van het reeds bestaande SAP-systeem van SZW tot stand is gekomen; hij heeft aangevoerd dat hij daarbij zorgvuldig te werk is gegaan en zich heeft laten leiden door objectieve bedrijfseconomische en beleidsmatige argumenten. De rechtbank is van oordeel dat het maken van een dergelijke inkoopkeuze bij uitstek binnen het domein van de Staat (als aanbestedende dienst) ligt, zodat die keuze zich in dit opzicht niet leent voor een inhoudelijke beoordeling door de rechter."
Slechts 214 licenties afgenomen
Specifiek om SAP-licenties vragen mag dus in dit geval. "De objectieve rechtvaardiging van het vragen naar SAP-licenties vloeit voort uit de afhankelijkheid van de Staat van SAP als leverancier van Sap Business Suite. Door de ingebruikneming van het 'verbouwde' systeem ontstaat de behoefte aan de levering, onderhoud en support van (uitsluitend) SAP-licenties, omdat andere (merk)licenties onverenigbaar zijn met het SAP-softwaresysteem." Overigens meldt de uitspraak dat van de aanvankelijk gevraagde 765 licenties er door Financiën en VWS slechts 214 zijn afgenomen. Wat de oorzaak is van dat grote verschil is niet duidelijk.
Reacties: 5
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
rare uitspraak. Objectieve en bedrijfsmatige analyse is geen reden om van een normale aanbesteding af te wijken.
Door de staat als één aanbestedende dienst te zien, maar wel toe te staan dat onderdelen van de staat ook aanbestedende partijen zijn, zet je de deur wagenwijd open voor misbruik:
Goh, bij de dienst xyz werken we met product A, dat werkt goed, dus mogen we het zonder aanbesteding uitbreiden naar de gehele staat. We hebben immers gekeken met een objectieve bedrijfskundige bril.
In mijn proefschrift waarop ik op 10 januari ga promoveren toon ik aan dat de rechter hier de plank volledig mis slaat. Zie ook openioverheid.nl waar in het symposium voorafgaande aan mijn promotie in zal worden gegaan op deze en andere prnagende inkoopkwesties.
Een heldere uitspraak die rust geeft binnen overheden. Vooral infrastructurele ICT-voorzieningen schaf je niet aan voor een korte periode. Vaak wil je beperkt beginnen en in geval van succes doorgroeien. Overschakelen naar een andere systeemlijn geeft dan veel desinvesteringen vooral in verborgen kosten zoals nieuwe procedures, omscholing etc. In deze uitspraak zie ik een bevestiging van het oorspronkelijke doel van de aanbestedingsrichtlijnen een doelmatige kostenbewuste overheid.
Oracle legt het loodje tegenover SAP. Hoera voor SAP en gezien de situatie zou dit misschien een verstandige beslissing kunnen zijn ware het niet dat in vele andere gevallen dit ook zou kunnen leiden tot bestendigen van legacy systemen die uit een oogpunt van innovatie al lang in hun kist hadden moeten liggen. Openbaarheid van de argumentatie kan dit voorkomen, maar op dat gebied is een trend zichtbaar die deze openbaarheid sterk inperkt. Dat is een uiterst kwalijke zaak. Zo deed Nexenta (open source storage) onlangs een onderzoek waaruit blijkt dat alle ministeries in Nederland veel te veel betalen voor hun -legacy- storage faciliteiten. Als de argumentatie waarmee voor toekomstige systemen wordt gekozen niet volledig openbaar is dan leidt dat onherroepelijk tot een situatie waarbij door een gebrek aan degelijk toetsbaar onderzoek geen ruimte is voor innovatie en kostenbesparing op ICT gebied. Dat is nu al een kwalijke trend waarbij ICT beslissers van de overheid uit pure gemakszucht dan wel andere belangen kiezen voor bestaande systemen zonder dat er toetsbaar onderzoek plaatsvindt naar alternatieven. In de stad Amsterdam werd op deze wijze gekozen voor het moderniseren van bestaande systemen met desastreuze gevolgen voor de bereikbaarheid van ambtenaren en raadsleden. De verantwoordelijken voor deze misère zijn inmiddels verhuisd naar BZK en kunnen daar op dezelfde wijze te keer gaan.
Onbegrijpelijke uitspraak die geen recht doet aan de beginselen van het aanbestedingsrecht. Niet alleen concurrentie maar ook innovatie wordt hiermee gemakshalve van tafel geveegd. Velen die de praktijk van gunnen aan 'vrienden' bestrijden zien zich hiermee in de rug aangevallen. We zijn daarmee terug bij af. Ben benieuwd naar de vervolgacties.