Een redelijke ondertiteling kan geautomatiseerd worden gegenereerd. Dat het nog niet veel gebeurt bij raadsvergaderingen, komt doordat gemeenten het gemak, het nut en de noodzaak ervan niet inzien, zegt Arjan van Hessen, onderzoeker taal- en spraaktechnologie bij de Universiteit Twente.
‘Gemeenten zien nut ondertitels bij raadsvergadering niet’
Een redelijke ondertiteling kan geautomatiseerd worden gegenereerd. Dat het nog niet veel gebeurt bij raadsvergaderingen, komt doordat…
Niet toegankelijk
Online live uitzendingen van gemeenteraadsvergaderingen en commissievergaderingen zijn relatief makkelijk te ondertitelen met behulp van spraakherkenningssoftware. Het gebeurt al in Amsterdam en Capelle aan de IJssel. Ook Den Haag wil nog dit jaar beginnen met geautomatiseerde live ondertiteling. De meeste gemeenten ondertitelen hun uitzendingen echter niet, ook niet achteraf. Live audio en video hoeft volgens de toegankelijkheidsrichtlijnen niet toegankelijk worden gemaakt, maar niet-live geluid en beeld wel. Ook over het algemeen is het slecht gesteld is met de toegankelijkheid van veel overheidswebsites.
Beter verstaan en zoeken
Arjan van Hessen is onderzoeker op het gebied van taal- en spraaktechnologie aan de Universiteit Twente. Hij vermoedt dat voor veel gemeenten de noodzaak ontbreekt om ondertiteling te verzorgen. ‘In het kader van het inclusieve zouden ze dat gewoon moeten doen. Niet iedereen is goed in het verstaan van het Nederlands. Een vorm van imperfecte ondertiteling kan dan helpen.’
Doorzoekbare tekst
Ondertiteling geeft ook de mogelijkheid om debatten te volgen zonder dat het geluid hoeft aan te staan. Een ander voordeel is dat de tekst doorzoekbaar is. Van Hessen: ‘Niemand gaat een gemeenteraadsvergadering van zes uur zitten naluisteren, maar je wil misschien wel weten wat er is gezegd over drugsoverlast in het Wilhelminapark. Die fragmenten kun je opvragen. Niet alleen van de vergadering van afgelopen woensdag, maar van het hele jaar als je wil.’
Contextafhankelijk
Live spraakherkenning is altijd iets minder goed dan automatische ondertiteling achteraf. Dat komt door de manier waarop de software werkt. Geluid uit een audiobestand wordt door de computer omgezet in Nederlandse klanken. Van die klanken probeert het vervolgens woorden te maken. Dat is een zoekproces, want mensen praten onduidelijk en slikken soms woorden in. De software vindt een aantal mogelijke woorden en bepaalt op basis van een statistisch taalmodel welke woorden het zouden kunnen zijn. De zin 'de man stapt in zijn…' zullen de meeste mensen aanvullen met 'auto', maar in sommige contexten is 'schoenen' een logischere keuze. ‘Hoe langer de zoekzinnen, hoe meer geheugen je nodig hebt,’ legt Van Hessen uit. ‘Real time spraakverkenners hebben geheugen voor drie woorden achter elkaar. Als je meer tijd hebt om te rekenen, kun je langere reeksen woorden gebruiken.’
Eigen taalmodel
In de gemeenteraad van Utrecht komen andere onderwerpen aan de orde dan in die van Hengelo. Utrecht heeft dus spraaksoftware nodig die 'Tivoli-Vredenburg' herkent, Hengelo heeft meer aan 'Lambertuskermis'. ‘Het werkt altijd beter als je een toepassing leert waar het over gaat,’ zegt Van Hessen. ‘Daarvoor kun je het algemene Nederlandse taalmodel aanvullen met teksten van de gemeenteraad van de afgelopen tien jaar. Die laad je in en dan ga je de kans berekenen dat bepaalde nieuwe woorden zullen voorkomen in de vergaderingen. Ten slotte moet de computer nog leren hoe ze klinken.’
Niet foutloos
Foutloos worden de ondertitels nooit, benadrukt hij. Zeker met namen heeft spraaksoftware moeite. Ook hoofdletters en komma’s ontbreken. Sprekers herkennen is wel mogelijk. Van iedere spreker kan met ongeveer vijf minuten spraak een eigen akoestisch model gemaakt worden. Maar in moderne vergaderomgevingen heeft iedere spreker zijn eigen microfoon en is het maken van een akoestisch model niet eens nodig. Het is dan wel noodzakelijk dat de de bewerking wordt gedaan voordat alle kanalen worden samengevoegd.
Reacties: 5
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Een schande dat er toegankelijkheidseisen zijn die mensen met een gehoorbeperking uitsluiten. Van dichtbij weet ik in wat uitsluiting door niet kunnen horen betekent. Deze groep zit sociaal en maatschappelijk al in een isolement. Snel aanpassen die richtlijnen of een klacht indienen op basis van de Rechten van de mens. Tijdelijk minister Rick zal hier ook een punt van kunnen maken. In de gemeente Leidschendam-Voorburg werden jaren geen geluids- of beeldopnamen van commissievergaderingen gemaakt en ook geen notulen. Zelfs niet van de raadsvergaderingen. De besluitenlijstjes bestaan per onderwerp slechts uit een paar regels zonder nuances. Ook digitaal is het archief niet ontsloten. Recent is desgevraagd besloten tot ondertiteling van de besluitvormende raadsvergadering. Sinds kort vergaderen de commissies ook in de raadszaal en niet meer gelijktijdig. Na jaren kunnen de commissievergaderingen nu eindelijk ook thuis en ook door gehoorbeperkten worden gevolgd. Een goede toegankelijkheid (ontsluiting) van het archief is er niet. Vreemd dat er geen notulen meer worden gemaakt. Komt veel fracties ook goed uit.
Bij een raadsenqueteonderzoek liep men eerder ook tegen dit sterk controlehinderende mankement aan. Alles heeft te maken met inlevingsvermogen en welwillendheid tot transparantie..
Kan ook zijn dat veel gemeenten niet weten dat deze middelen er zijn. Desondanks: opnemen in het eisenpakket om de samenleving om te vormen tot een echte SAMENleving.
Zoals geschreven wordt, is spraakherkenning zeker niet foutloos. Kijk maar eens op https://brs85.nl/werk/tst/showcases#openbare-ver … en beluister eens een aantal gemeenteraadsvergaderingen, Tweede Kamer vergadering en eentje van het Vlaams Parlement om te zien of dit goed genoeg is.
Vreemd dat gemeenten niet in volle vaart na de ratificering van het VN verdrag hun inwoners zijn gaan raadplegen over toegankelijkheid in brede zin.
Oh, dit wil ik zo graag! Ik verspil nu zo verschrikkelijk veel tijd aan het doorspitten van raadsvergaderingen. Maar de video doorspoelen gaat niet zo makkelijk als je gewend bent bij YouTube en dergelijke. Het geluid aan laten staan en ondertussen wat anders doen werkt ook niet in combinatie met werk, alleen met de was strijken/vouwen en dergelijke.
Bring it on!