Er is geen werkende representatieve democratie

Iedere verkiezing weer klinkt dezelfde verzuchting bij politieke partijen: we willen wel meer vrouwen op de lijst zetten, maar ze zijn er niet. Wat als het scenario is dat vrouwen er wel zijn (ik heb de feiten hier aan m’n zijde) maar zich al vroeg terugtrekken uit de politiek? Niet omdat ze niet willen, maar omdat ze zien wat vrouwen in de politiek moeten doorstaan?

Uit mijn eigen onderzoek, waarin ik inzoom op jonge vrouwen tussen de 18 en 35 jaar, blijkt dat veel van hen politieke ambitie hebben. Ze willen zich inzetten voor verandering, rechtvaardigheid en representatie. En toch haken ze af, vaak nog voor ze goed en wel begonnen zijn met hun politieke ‘carrière’. Omdat ze van dichtbij zien wat vrouwen in de politiek over zich heen krijgen: online haat, seksistische reacties, dreigementen, soms zelfs fysiek geweld. Ze zien wat vrouwen als Sigrid Kaag, Sylvana Simons, en recenter nog Sharon Dijksma moeten incasseren. En dus vragen ze zich af: wil ik dit?

Het antwoord is vaak: geef mijn portie maar aan Fikkie. Vrouwen kiezen voor de luwte: ze verwijderen hun sociale media, blijven ‘achter de schermen’, of besluiten helemaal niet de politiek in te gaan. Dat moet je niet zien als zwakte, maar als voorzorg. Meer onderzoek bevestigt het beeld dat vrouwen in het huidige politieke klimaat kiezen voor rollen achter de schermen.

Zorgelijk, als je het mij vraagt. Want als jonge vrouwen zich vroegtijdig terugtrekken, betekent dat minder vrouwen op kandidatenlijsten, en dus uiteindelijk minder vrouwen in de politiek. Zo ontstaat een vicieuze cirkel. Agressie en intimidatie tegen vrouwen in de politiek zorgt ervoor dat jonge vrouwen afhaken, wat leidt tot minder zichtbare rolmodellen, wat op zijn beurt nieuwe generaties weer ontmoedigt. Het resultaat: structureel minder vrouwen in de politiek. En elke keer dat een partij zegt dat ze ‘geen geschikte vrouwen konden vinden’, wordt dat effect nog eens versterkt.

We moeten dit patroon doorbreken. Niet door jonge vrouwen op te roepen ‘weerbaarder’ te zijn of te worden, want het probleem ligt niet bij hen. Het ligt wél bij een cultuur die agressie en intimidatie tolereert, wegwuift en normaliseert. Agressie en intimidatie tegen politici is geen randverschijnsel, het is een democratisch probleem. Het komt verschrikkelijk vaak voor. Maar als de helft van de bevolking daarbovenop ook nog eens structureel wordt ontmoedigd om zich verkiesbaar te stellen, kunnen we amper nog spreken van een werkende representatieve democratie.

Oftewel: de strijd tegen agressie en intimidatie tegen politici is ook een strijd voor meer vrouwen op de kieslijsten. Niet alleen om de huidige generatie te beschermen, maar ook om de volgende een kans te geven. Politieke ambitie kan heel vroeg ontstaan, maar ook net zo goed al heel jong een stille dood sterven.