Het aandeel gemeenteambtenaren dat een opleiding of cursus volgt, neemt af. Een van de oorzaken is een vergrijsd personeelsbestand. Ouderen hebben gemiddeld genomen minder behoefte om nog eens extra te investeren in hun verdere ontwikkeling.
Dalende leercultuur bij gemeenten
Ondanks de dalende trend, is het nog steeds zo dat werknemers bij gemeenten in vergelijking met andere sectoren vaker een cursus of opleidin
Leergedrag
Het aandeel ambtenaren dat een opleiding volgt, is blijkens onderzoek van TNO in opdracht van A&O fonds Gemeenten de afgelopen tien jaar behoorlijk gedaald: van 67 naar 60 procent. Ook het aandeel medewerkers dat behoefte heeft aan een opleiding of cursus, nam af van 57 naar 49 procent. Werknemers in de oudere leeftijdsgroepen scoren op leergedrag vaak wat minder goed. De gemiddelde leeftijd van de gemeenteambtenaar is 47,4 jaar. Die leeftijd daalt de laatste jaren weliswaar, maar ligt altijd nog een stuk hoger dan in de marktsector.
Hoogopgeleid
Ambtenaren zijn behalve gemiddeld ouder doorgaans ook hoogopgeleid. Dat zou een verklaring kunnen zijn dat relatief weinig werknemers bij gemeenten een formele opleiding van zes maanden of langer volgen:
8 versus 19 procent. ‘Onder ouderen en hoogopgeleide werknemers ligt het aandeel dat een formele opleiding volgt gemiddeld lager. Daarnaast speelt mogelijk mee dat er voor hoogopgeleiden minder ruimte is om nog hoger opgeleid te worden’, aldus de onderzoekers in de Leercultuur Monitor.
Geen tijd
Wat verder een verklaring zou kunnen zijn voor de dalende opleidingsbehoefte onder gemeenteambtenaren is de krapte op de arbeidsmarkt, waardoor veel vacatures niet zijn ingevuld. Anders gezegd, er zijn in vrijwel alle gemeenten te weinig handjes om al het werk dat moet worden gedaan te doen. En als er dan eindelijk nieuwe krachten zijn gevonden, moeten deze ook nog worden ingewerkt. ‘Vind dan maar eens tijd om ook nog een opleiding te volgen’, zegt directeur Karin Sleeking van A&O fonds Gemeenten. Daarnaast mag de coronapandemie als spelbreker worden aangemerkt. In 2021 en deels in 2022 zijn veel opleidingen stil komen liggen, zeker de fysieke. De meeste ambtenaren zaten verplicht thuis te werken, sommige zelfs anderhalf jaar lang.
STAP-budget
Het is nog steeds zo dat werknemers bij gemeenten in vergelijking met andere sectoren vaker een cursus of opleiding volgen. Maar in 2021 hadden vier van de tien gemeenteambtenaren de twee jaar daarvoor geen cursus gevolgd en had iets meer dan de helft daar geen behoefte aan. Corona, de vergrijzing en de flexibilisering van de arbeidsmarkt verklaren een deel van het onderzoeksresultaat, maar kunnen volgens de onderzoekers niet de totale daling verklaren.
Sleeking sluit niet uit dat de werkelijke opleidingscijfers ook wel eens iets hoger zouden kunnen liggen. Niet meegenomen zijn volgens haar de medewerkers die gebruik hebben gemaakt van het STAP-budget van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om een opleiding te volgen. Iedere werknemer in Nederland kan een beroep doen op dat budget van 1.000 euro. Dat loopt niet via de gemeenten en goedkeuring van je leidinggevende is daarvoor niet vereist. ‘We weten dat dat STAP-potje razend populair is: in één middag is het op’, zegt ze.
Andere sectoren
Ondanks de gemiddeld hogere leeftijd en de personeelskrapte staat de leercultuur er op de gemeentelijke werkvloer beter voor dan in andere sectoren. In vergelijking met de rest van Nederland is het er volgens het TNO-onderzoek over het algemeen zelfs ‘goed’ mee gesteld. Een groter aandeel werknemers bij gemeenten heeft een cursus gevolgd (60 versus 49 procent) en een groter percentage werknemers bij gemeenten leert veel van hun taken (47 versus 40 procent).
