'Maak van Friesland één gemeente'

In de landelijke gemeente Littenseradiel durven ze “out of the box” te denken. Over gemeentelijke herindelingen in hun provincie hebben ze tot het volgende idee: maak van Friesland één gemeente.

Zelfstandig
Burgemeester Johanneke Liemburg (PvdA) vertelt dat de provincie de gemeente om een reactie vroeg op het rapport van de Commissie van Wijzen over de gemeentelijke herindelingen voor de provincie zelf met een standpunt komt. ‘In het najaar van 2010 waren we al met een strategische visie gekomen waarin we het standpunt van de gemeenteraad volgen: we willen zelfstandig blijven. Daar zouden we bij kunnen blijven, maar je moet dit ook weer ter discussie kunnen stellen. We hebben ons over de zaak gebogen naar aanleiding van het rapport en hebben daar een reactie op geformuleerd.’

Heerenveen
Littenseradiel is het eens met de kritiek die in het rapport wordt geuit op het gedrag van de provincie. Liemburg: ‘Maar dan zegt de commissie: wat er ligt aan herindelingen, ligt er. We begrijpen dat je dat niet meer kunt terugdraaien, maar we hebben nu de gemeente De Friese Mere. Dat is een mooie gemeente, maar de grootte van Heerenveen is daarin een knelpunt. Het heeft bovengemeentelijke voorzieningen, zoals Thialf en voetbalclub Heerenveen, maar het is een kleine gemeente. Uitbreiding is door de nieuwe gemeente De Friese Meren niet meer mogelijk. Dit heeft wel consequenties voor de rest van de provincie. Door de herindeling moeten wij problemen van anderen oplossen.’

Gemeente
De gemeente Littenseradiel wil daarom eigenlijk toe naar één gemeente Friesland. ‘Zo behoud je de Friese identiteit en ben je klaar voor de toekomst. De voormalige gemeenten kun je dan als uitvoeringskantoren laten bestaan die dichtbij de burger staan. Tegenstanders van het afschaffen van de provincie, omdat de identiteit verloren zou gaan, ben je voor, want je blijft als gemeente Friesland een geografische eenheid.’ Maar Liemburg beseft dat dit idee een brug te ver is. ‘Het zit er niet in. De politieke realiteit is er niet naar. Het raakt ons verder ook niet, maar we zitten wel in een positie waar alleen uitkomt: één gemeente Friesland.’

Discussie
Liemburg benadrukt dat de gemeente oprecht is in deze opvatting. ‘We zijn een leuke gemeente met veel gemeenschapszin. Schaalvergroting moet en we werken ook samen met omliggende gemeenten. Maar met onze nieuwe grote buurman wordt dit wel ingewikkelder. We moeten om dichtbij de burger te blijven dus toch decentraliseren, maar liever in een grote stap.’ Alle herindelingen in de provincie hebben ook consequenties voor de bestuurslagen. ‘De provincie wordt zo overbodig, maar dat willen ze niet ter discussie stellen.’ Ook de discussie over de gevolgen voor de burger is nooit gevoerd, zegt ze. ‘Wat leent zich nu voor dichtbij de burger en wat voor grotere organisaties?’

Energie
Gemeentelijke herindelingen zijn een oplossing uit het verleden voor problemen in de toekomst, vindt Liemburg. Bovendien is het proces een geld- en energievretende competitie geworden. ‘Ik zie wel verbetering onder leiding van Ferd Crone, maar de vier grote steden zijn zo op elkaar gefocust. Dat kost veel energie, terwijl we als noorden juist samen moeten opboksen tegen de Randstad en opkomende regio’s in het oosten. En we moeten ons ook manifesteren op Europees terrein.’ Voor Liemburg zou één gemeente Friesland mooi passen in een provincie Noord-Nederland. ‘En dan mag Groningen de hoofdstad zijn.’