Minister verduidelijkt wijziging Gemeentewet

Taken die zijn gericht op een gemeenschappelijke regeling als geheel en die niet zijn uit te splitsen in werkzaamheden voor afzonderlijke deelnemende gemeenten, zijn onder het huidige wettelijk kader in de Gemeentewet niet problematisch, als het raadslid daarbij niet onder directe aansturing van een bestuurder uit diens eigen gemeente staat. Dat schrijft BZK-minister Bruins Slot aan PvdA-Kamerlid Julian Bushoff.

Nijmeegs raadslid

Dit geldt ook voor taken die specifiek gericht zijn op een van de andere gemeenten dan de gemeente waar de ambtenaar raadslid is, legt de minister dit onderdeel van de versteviging van de integriteitsregels verder uit. ‘Als binnen een gemeenschappelijke regeling echter werkzaamheden zijn aan te wijzen die gericht zijn op afzonderlijke gemeenten, dan dient een ambtenaar die specifieke werkzaamheden niet te verrichten voor de gemeente waar hij of zij raadslid is.’ De vragen van Bushoff kwamen voort uit het feit dat het Nijmeegse PvdA-raadslid Ammar Selman in februari bekendmaakte na negen jaar te moeten stoppen met het raadslidmaatschap. Volgens een wijziging van de Gemeentewet die op 1 januari j.l. inging kan hij niet meer tegelijkertijd raadslid zijn en werken voor het Werkbedrijf, een gemeenschappelijke regeling van zeven gemeenten waar hij mensen die een baan zoeken begeleidt.

Werkplezier verdwijnt

Het Werkbedrijf wordt namelijk deels aangestuurd door het bestuur van de gemeente Nijmegen en dat moet Selman als raadslid juist controleren. ‘We doen ons werk op afstand van het stadsbestuur. Dat heeft in de jaren dat ik in de raad zat nooit tot problemen geleid’, zei Selman destijds tegen De Gelderlander. ‘Ik kon beide zaken prima scheiden. Nu mag dat plots niet meer.’ De werkgever van Selman was bereid mee te denken om zijn werkzaamheden aan te passen, zodat hij wel raadslid kon blijven, maar dan zou hij mijn werk voor 75 procent anders moeten gaan doen ‘en bij iedere stap die ik zet na moeten denken over de vraag of het iets met Nijmegen te maken heeft’. ‘Dat zou mijn werkplezier te veel schaden’, aldus Selman tegen De Gelderlander. Hij vertrok op 8 maart.

Eenduidige interpretatie waarborgen

Bruins Slot deelt de conclusie van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en de Vereniging van Griffiers, waar Bushoff op wijst, dat ‘alleen wanneer er sprake is van een directe hiërarchische relatie in de werkfunctie van het raadslid en het gemeentebestuur er een probleem kan ontstaan’ niet volledig. Het criterium dat een raadslid als ambtenaar van een gemeenschappelijke regeling niet werkzaam mag zijn voor de gemeente waar hij raadslid is, is ‘een verduidelijkend criterium’ dat volgt uit de norm dat een raadslid niet werkzaam kan zijn onder de directe verantwoordelijkheid van een lid van het gemeentebestuur van de gemeente waar hij raadslid is, schrijft Bruins Slot aan Bushoff. Ze gaat nog wel in gesprek met de verenigingen ‘om een eenduidige interpretatie en toepassing van het gewijzigde artikel 13 Gemeentewet te waarborgen’.

Er is juist voor gekozen om geen onnodige belemmeringen te veroorzaken voor het raadslidmaatschap door geen absoluut verbod in te voeren

Hanke Bruins Slot, minister van BZK

Gemeenteraad gaat over commissieleden

Commissieleden die geen raadslid zijn vallen daar niet onder, ‘omdat zij werkzaamheden verrichten ter voorbereiding op uiteindelijke besluitvorming door de raad zelf’. ‘Daarmee doet het loyaliteitsconflict dat een raadslid ervaart wanneer deze de eigen werkgever moet controleren zich minder snel voor.’ De gemeenteraad bepaalt op welke manier hij een raadscommissie inricht en of hij sommige bepalingen uit de Gemeentewet ook van toepassing verklaart voor commissieleden, aldus de minister. ‘Het staat de raad dus vrij om te bepalen of de onverenigbare betrekkingen ook van toepassing zijn op commissieleden. Hierdoor kunnen er tussen gemeenten verschillen bestaan.’

Geen onnodige belemmeringen

Gemeenten hebben het ministerie gevraagd over hoe de gewijzigde regeling voor onverenigbare betrekkingen in de Gemeentewet precies moet worden uitgelegd. Deze bepalingen beogen volgens de minister ‘de zuiverheid tussen de verschillende overheidslagen en -organen te waarborgen’. Daar vallen die tussen het college en de raad ook onder. Belangrijk is dat een raadslid niet ondergeschikt is aan (een lid van) het gemeentebestuur. Omdat deze omschrijving in de praktijk tot onduidelijkheid leidde, moest de wijziging meer helderheid geven over wat wel en niet mogelijk is. ‘Er is juist voor gekozen om geen onnodige belemmeringen te veroorzaken voor het raadslidmaatschap door geen absoluut verbod in te voeren.’ De nieuwe regeling biedt meer ruimte voor maatwerk, aldus Bruins Slot.

Nauw overleg met VNG

De minister kent niet meer concrete gevallen van raadsleden die bij een gemeenschappelijke regeling hun functie hebben moeten neerleggen. ‘Ik kan mij wel voorstellen dat de wijziging ertoe heeft geleid dat een aantal raadsleden zijn werkzaamheden voor een gemeenschappelijke regeling heeft moeten aanpassen.’ De minister heeft ook geen andere signalen ontvangen van lokale overheden waarbij de toepassing van de wijziging een probleem is. ‘Daarom houd ik de komende tijd in de gaten of de casuïstiek zich vaker zal voordoen. Dit doe ik in nauw overleg met de VNG.’ Overigens zag een ambtenaar economie van de gemeente Oirschot, die ook voor de gemeenschappelijke regeling Stedelijk Gebied Eindhoven werkt, vorige maand nog af van zijn VVD-raadslidmaatschap in Eindhoven, omdat zijn werkgever de functies ‘onverenigbaar’ vond.