De Rotterdamse burgemeester Ivo Opstelten wees bij het verschijnen van het burgerjaarverslag nadrukkelijk op het burgerinitiatief als instrument om de politiek scherp te houden. Vorig jaar bereikte geen enkel burgerinitiatief de Rotterdamse raadsagenda. Ook in andere gemeenten komen deze burgervoorstellen maar mondjesmaat binnen. Andere vormen van burgerparticipatie, zoals inspraak, leveren Rotterdam wel honderden reacties per jaar op.
Burgerinitiatief blijft een kasplantje
Het burgerinitiatief is niet populair. De meeste voorstellen leiden tot niets en de burger maakt liever gebruik van andere mogelijkheden,…
In de havenstad kunnen inwoners van veertien jaar en ouder een burgerinitiatief indienen. Daarvoor zijn tussen de 25 en 250 handtekeningen nodig. Het aantal handtekeningen hangt af van de vraag of het een onderwerp voor de buurt of voor de hele stad betreft. In 2006 is er nog één initiatief ingediend en aangenomen - over het verstrekken van babydraagzakken aan bijstandsgerechtigden.
Gemeenten met een verordening voor het burgerinitiatief hanteren zeer uiteenlopende eisen. Over het algemeen mag het initiatief niet gaan over individuele gevallen, belastingen en recent genomen besluiten. Het onderwerp moet tot de bevoegdheid van de raad behoren, maar mag niet recent besproken zijn. Voor klachten en bezwaren gelden andere procedures. De indieners moeten over het algemeen minstens veertien jaar oud zijn. Een aantal gemeenten stelt zestien jaar als ondergrens, of wil alleen burgerinitiatieven van kiesgerechtigden. Bovendien worden vaak - strenge - eisen gesteld aan het aantal ondertekenaars van een initiatief, maar dat wisselt per verordening.
In Tilburg en Purmerend geldt geen leeftijdsgrens en is één indiener genoeg. In Purmerend loopt het storm en zijn er alleen dit jaar al tien initiatieven ingediend. In Tilburg is er desondanks weinig interesse, met twee initiatieven sinds 2006. De gemeente wijt dat aan de vele andere burgerbudgetten, voornamelijk op buurtniveau. Nijmegen wijt het lage aantal (vier) aan een gebrek aan bekendheid. De gemeente wil dit jaar meer ruchtbaarheid geven aan dit burgerinstrument.
Megavoorstel
De inhoud van de voorstellen loopt ook sterk uiteen. In Deventer zijn twee initiatieven ingediend. De eerste ging over de aanleg van een schoolplaats, de tweede voor het uitgraven van de oude gedempte haven. 'Een megaproject. De raad is enthousiast. Het college werkt aan een reactie en binnen twee maanden moet een besluit vallen', zegt Toon Dashorst, raadsgriffier.
Hij wijt het lage aantal initiatieven aan de andere wegen die burgers toegang bieden tot de politiek. Hij noemt het burgerinitiatief 'een laatste redmiddel'. In Utrecht kwamen sinds 2006 twee voorstellen binnen. De eerste, tegen de verkoop van het gemeentelijk vervoerbedrijf werd afgewezen, omdat de gemeente er zelf over ging. Het tweede is vorige week ingediend en gaat over de inrichting van het Noordsepark, een miljoenenproject.
In Utrecht zijn voor een voorstel op buurtniveau 250 handtekeningen nodig, 1000 voor wijkvoorstellen en 2500 voor stedelijke voorstellen. Den Haag hanteert dezelfde normen. Daar zijn deze collegeperiode zes burgerinitiatieven binnengekomen. Eén voorstel voor een park in de Vinexwijk Ypenburg is verworpen, omdat er al een vergevorderd bouwplan lag. In Amsterdam werden er volgens onderzoek van Het Parool veertig ingediend. Vier daarvan leidden tot resultaten, de rest werd afgeschoten of op de lange baan geschoven. Jan Jaap Rochat, griffier van Zoetermeer waar het digitale burgerinitiatief wordt gepromoot, wijt het lage aantal initiatieven aan een gebrek aan vertrouwen in de politiek en de geringe bekendheid.
