‘Kiesdrempel nodig tegen versnippering’
Burgemeester Jan Broertjes van de gemeente Midden-Drenthe pleit voor een kiesdrempel bij gemeenteraadsverkiezingen. Hij ziet de bestuurbaarheid door de toenemende versnippering afnemen en ziet een kiesdrempel als remedie.
Een gemeentelijke kiesdrempel is nodig om Nederlandse gemeenten bestuurbaar te houden. Dat vindt burgemeester Jan Broertjes van Midden-Drenthe. ‘Straks heb je een personenraad in plaats van een partijenraad.’
Waarom is het volgens u tijd voor een kiesdrempel bij gemeenteraadsverkiezingen?
‘Mij valt op dat de versnippering en versplintering steeds verder doorzet. Laat ik vooropstellen dat ik geen probleem heb met meer partijen, maar als je het aantal eenmansfracties ziet toenemen, dan komt dat de bestuurbaarheid niet ten goede.’
Waaraan merkt u dat het ontbreken van een kiesdrempel een slechte zaak is?
‘Ik ken een gemeente in het Noorden, Bellingwedde, die dertien raadsleden heeft en waar de grootste partij twee zetels heeft. Als je dan uitgaat van drie wethouders, dan heb je geen echte meerderheid in de raad. Daarbij komt de continue profileringsdrang van partijen. De bestuurbaarheid wordt niet beter. Dat geldt trouwens ook voor provinciaal en rijksniveau. Voor de burger wordt de duidelijkheid ook niet beter. Die snapt er nu niks meer van. Met een kiesdrempel en minder partijen wordt het bestuur voor hen ook helderder.’
En wat merkt u in uw eigen gemeente?
‘Als ik kijk naar mijn eigen gemeente, dan zijn daar acht partijen, straks misschien negen. We hebben drie partijen in het college en vijf kleine partijen met een of twee zetels. Partijen met twee zetels zullen de kiesdrempel nog wel halen, maar voor de eenmansfracties is dat onzeker. Kleine partijen hebben te maken met grote werkdruk. Dat snap ik. Met de decentralisaties komt er nog veel meer bij en wordt het voor hen ondoenlijk om zich gedegen in de materie te verdiepen. Als er steeds meer partijen bijkomen krijg je een schijndemocratie. Het is beter om dan een kiesdrempel in te stellen. Daarmee zijn we in Nederland echt niet uniek.’
Wat bedoelt u met schijndemocratie?
‘Iedereen heeft het gevoel dat het democratisch is dat iedere stroming een kans krijgt en dat de democratie daar zelfs mee is gediend. Volgens mij is het omgekeerde het geval: de bestuurbaarheid gaat achteruit. Machtspolitiek van collegepartijen is dan het verwijt, maar het is echt gemakkelijker besturen met minder partijen.’
Wordt het probleem dan niet automatisch opgelost door herindeling van gemeenten?
‘Ik denk dat je dan nog meer versnippering krijgt. Je krijgt dan partijen als Gemeentebelangen, maar dan nog meer lokaal, Plaatsbelangen inderdaad. Je krijgt dan een belangendemocratie met partijen die alleen nog voor deelbelangen opkomen en niet meer naar het grote geheel kijken.’
Gaat u zelf nog lobbyen voor de invoering van een kiesdrempel?
‘Ik wil het onderwerp van debat maken. Vinden wij de versnippering niet te ver gaan? Je onderscheiden als partij wordt minder gemakkelijk. In kleine gemeenten krijg je straks een personenraad in plaats van een partijenraad. In Almere hebben ze nu tien partijen. Dat worden er straks misschien wel vijftien. Ik moet er niet aan denken. Alleen al de vergadertijd die je dan krijgt.’
Heeft u al reacties gekregen op uw voorstel?
‘Binnen de gemeente wel. Heel voorspelbaar: grote partijen zijn voorstander, kleine niet.’
Ik kan me daar wel iets bij voorstellen. Die denken: de grote partijen gooien het op een akkoordje.
‘Maar dat kunnen die partijen nu ook al doen. Versnippering is onwenselijk. Dat geldt ook voor de landelijke politiek. Dit onderwerp is al aan de orde gekomen bij het Genootschap van Burgemeesters. Ook collega’s zien wel iets in een kiesdrempel.’
Reacties: 14
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Dan word het steeds moeilijker voor de lokale partijen om zich te manifesteren.
Nu weet ik wel dat de gemiddelde burgemeester niet zo van democratie houd. Dat komt omdat dan een gekozen burgervader de hoek om komt zetten. En dat zou de gevestigde partijen niet uitkomen.
Dus streven naar meer openlijke democratie dan zogenaamde verhoging van kiesdrempels.
In het licht hiervan staat het fenomeen Fractie van meet af aan ter discussie. Immers, dat fenomeen werkt ‘verstikkend’. Dat de rol van een fractie minder wordt is dan ook gewenst. De democratie, zoals we dat vanaf het ontstaan van de Grondwet voor ogen hebben, komt nu dan toch tot uiting.
Het werken met fracties maakt het gemakkelijk en overzichtelijk. De situatie waar we naar toe gaan vraagt dan ook om een ander type Burgemeester (in de rol van Voorzitter van de Gemeenteraad. Burgemeester die nu ‘zuchten’ geven daarmee aan, dat zij niet de gewenste competenties hebben die bij deze nieuwe situatie horen. Het is dan te loven dat deze burgemeester zich kwetsbaar durven op te stellen door in dat in het openbaar toe te geven (zoals d.m.v. onderhavige interview). Maar, dat is geen reden om de geschiedenis terug te draaien.
De nieuwe burgemeester zal zich dan ook moeten beperken tot zijn wettelijke taken en de politieke taken aan de wethouders moeten overlaten. Hierdoor is hij meer ‘neutraal’. En, hij/zij heeft dan meer tijd om ‘Haarlemmer olie’ te zijn tussen de individuele raadsleden (voor zover deze rol in een bepaalde situatie nodig is).
Als de positie van de Burgemeester versterkt moet worden, dan is de meest gangbare oplossing een gekozen burgemeester. Een niet gekozen burgemeester sterker maken is not done (gelet op de internationale Staatrechtelijke opvattingen). In het buitenland zal Nederland dan terecht worden gekapitteld. En, dit is slecht voor het imago van een land dat hamert op ‘democratie’.
Tot slot: de kiezer heeft altijd gelijk! Wie kritiek heeft op individualisering van de raad heeft daarmee kritiek op de kiezer. Wie dat doet is zijn positie in het Openbaar Bestuur niet waardig.
Tot nu toe wordt dat niet toegepast, men kijkt alleen naar het aantal stemmers per kieslijst. Hierdoor komen ook mensen binnen met slechts paar stemmen op zijn eigen naam, een aantal dat significant onder deze kiesdrempel ligt.
Wat in het artikel wordt voorgesteld, is om deze kiesdrempel nog verder te verhogen. Maar. dat is niet nodig, wel door nu de huidige drempel los te laten op alle kandidaten op een kieslijst. En, daarmee de kieslijst niet meer leidend te laten zijn.