Dolle donderdag

Donderdag 16 oktober. In Groningen rijdt de politie een bestelbusje met hennep klem, dat onderweg was om coffeeshops te bevoorraden. Bijna op hetzelfde moment, iets verderop in de stad, legt de rechtbank geen straf op aan twee henneptelers.

Hun activiteiten zijn niet in strijd zijn met het geldende gedoogbeleid. Ze hielden hun administratie keurig bij, betaalden belasting en leverden uitsluitend aan door de gemeente goedgekeurde coffeeshops. Eerder dit jaar, in april, legde de rechtbank in Leeuwarden twee andere telers, die op precies dezelfde manier werkten, wel een straf op.

In Tilburg wordt het kantoor van een coffeeshopketen gesloten – ja, het kantoor, niet de coffeeshops – omdat daar een hoeveelheid hasj lag opgeslagen die de toegestane hoeveelheid overschreed. De burgemeester mag het kantoor pas over een paar weken sluiten, omdat hij kon weten dat er al langer grotere voorraden drugs aanwezig waren dan toegestaan.

In Den Haag maakt minister Opstelten bekend dat er nog zeven gemeenten zijn die toestaan dat lokale coffeeshops softdrugs aan buitenlanders verkopen, terwijl dit volgens het ingezetenencriterium al sinds 2013 niet meer mag.

Wat hebben al deze zaken met elkaar te maken? Behalve dat ze zich allemaal op één dag afspelen, illustreren ze vooral het failliet van het Nederlandse softdrugs­beleid. Wat in de ene gemeente verboden is, is in de andere legaal. Waar gemeenten niet optreden, worden ze op de vingers getikt en waar ze dat wel doen, ook.

Te midden van deze chaos doet staats­secretaris Van Rijn er nog een schepje bovenop. Hij wil dat sterke wiet wordt aan­gemerkt als harddrug. Wiet en hasj met een thc-gehalte boven de 15 procent valt daardoor buiten het gedoogbeleid en handel daarin zou dan strafbaar worden.

Vraag is: hoe ga je dat controleren? Stel je voor dat de overheid dranken met meer dan 12 procent alcohol zou verbieden. Controleer je dan degene die de alcohol drinkt, degene die het schenkt of de producent? De vraag stellen is hem beantwoorden. Probleem bij drugs is dat de producent wettelijk niet bestaat. Een coffeeshop mag volgens het gedoogbeleid een beperkte voorraad hebben, de klant mag softdrugs kopen, maar officieel is er geen producent of leverancier, dus ook geen verantwoordelijke partij die gecontroleerd kan worden.

Komt nog bij dat het Openbaar Ministerie vindt dat deze controletaak niet tot haar domein moet worden gerekend, omdat het om een bestuursmaatregel gaat. Met als gevolg dat de controle van het thc-gehalte onder het gemeentelijk hand­havingsbeleid zou komen te vallen.

Intussen modderen gemeenten door met vage regels, onuitvoerbaar beleid en elkaar tegensprekende rechtbanken. En een minister van Veiligheid en Justitie die unverfroren aan zijn beleid vasthoudt. De vraag is niet meer óf dit halfslachtige beleid sneuvelt, alleen nog wanneer.