Noordwijk krijgt een nieuwe coalitie

‘Van een patstelling of bestuurscrisis is wel sprake, zoveel is duidelijk; maar waar een wil is, is een weg’, schrijft de Hillegomse burgemeester Arie van Erk in zijn eindverslag van zijn verkenning om de bestuurlijke situatie in Noordwijk weer op orde te krijgen. Zes oppositiepartijen mogen van hem met de VVD in gesprek om een nieuwe coalitie. Daarvoor mogen zij ook het CDA uitnodigen.

Veel discussie over interpretatie

Het is Van Erk gebleken dat veel discussie over de interpretatie van het coalitieakkoord ging, 'waarbij de eigen uitleg veelal als juist werd aangenomen'. De bestuurscrisis ontstond toen tot verbijstering van de andere coalitiepartijen de Noordwijkse VVD begin juli in de laatste raadsvergadering voor het zomerreces een amendement indiende om niet alleen het afgebrande zwembad, maar ook sporthal De Schelft te herbouwen. Dat stond niet in het coalitieakkoord en het onderlinge vertrouwen bij de andere coalitiepartijen, CDA, Partij voor de Inwoners en Lijst Salman in de VVD was verdwenen.

Financiële kader 'oprekken'

Van Erk signaleert dat de VVD nog steeds achter haar handelswijze staat en men het coalitieakkoord ‘ruimer’ interpreteert. Ook zou het amendement in lijn zijn met het door de raad aangenomen initiatiefvoorstel ‘de Schelft’ uit 2021. De VVD zag mogelijkheden om ‘het financiële kader op te rekken’ en had indicaties dat minstens één coalitiepartij mee zou gaan, met name van het CDA. Een breuk had de partij niet verwacht. ‘De VVD zag dit niet als breekpunt.’

Bewust risico genomen

De andere coalitiepartijen houden nog steeds vast aan hun interpretatie van het coalitieakkoord. ‘Ze vinden dat daar helder in staat wat is afgesproken’. Zij vinden de financiële verschillen tussen het collegevoorstel en het amendement veel te groot en het ‘onverantwoord’ daartoe te besluiten. De partijen hebben dat ook al aangegeven in het coalitieoverleg voor de raadsvergadering van 4 juli j.l. en volgens hen heeft de VVD bewust het risico op een coalitiebreuk genomen door het amendement al voor de raadsvergadering naar buiten te brengen. Ze nemen de VVD ook kwalijk steun buiten de coalitie te hebben gezocht voorafgaand aan de raadsvergadering.

Lijmpoging geen zin

Voor de oppositiepartijen was het een verrassing dat de coalitiepartijen zo op ‘ramkoers’ lagen en dat werd uitgesproken dat dit het einde van de coalitie betekende. Volgens verkenner Van Erk zitten alle coalitiepartijen er ‘geharnast’ in. Het is hem ook duidelijk geworden dat de chemie tussen sommige coalitiefracties ‘te wensen overlaat’. Van Erk merkte al gauw dat een lijmpoging geen zin had. Ook is hem opgevallen dat zowel de VVD als de drie andere coalitiepartijen gezamenlijk de afgelopen weken bezig waren om een nieuwe coalitie te vormen. Tot nu toe zijn die pogingen echter zonder resultaat.

CDA nog huiverig

Na gesprekken met de oppositiepartijen komt Van Erk tot de conclusie dat zes van de zeven partijen het liefst in een coalitie gaan met de VVD. Alleen Lijst De Moor wil bij de andere drie coalitiepartijen. De zes partijen en de VVD komen samen uit op 16 van de 27 zetels. Tegelijkertijd willen nagenoeg alle partijen ook met het CDA in een coalitie (20 van de 27 zetels), alleen gaat dit voor het CDA ‘te snel’. Een gesprek met de VVD wil het CDA wel, maar opnieuw met de VVD in een coalitie ligt ‘nog gevoelig’.

Steun amendement onzeker

Een tweede optie voor een paar partijen is een coalitie met CDA, PvdI, Lijst Salman en De Moor (11 zetels). Dat zou een krappe meerderheid op kunnen leveren. Men wil ook wel een wethouder leveren en gedoogsteun is voor sommige partijen ook een optie. Iedereen wil aan een breed gedragen akkoord werken, waarbij het huidige coalitieakkoord en de perspectievennota het uitgangspunt is. Overigens mag niet onvermeld blijven dat zeker niet alle fracties die als eerste met de VVD in gesprek willen, zover zijn dat ze het amendement van de VVD over de Schelft steunen, schrijft Van Erk. ‘In de gesprekken is aangegeven dat wat ook uit de stemming komt, men dit wel wil zien als een begin van het vervolg.’

Niet te krampachtig

Er is perspectief genoeg, concludeert van Erk als hij partijen afzonderlijk spreekt. Men vindt ook dat op papier alles goed is geregeld qua integriteit en omgangsvormen. ‘Binnen het college heeft men daarin onder leiding van de burgemeester stappen gezet. Als hoogste orgaan kan de gemeenteraad hierin toch niet achterblijven?’ Het college moet er wel scherper op zijn dat men de raad tijdig meeneemt in bepaalde dossiers. ‘Maak daar afspraken over en doe daar niet te krampachtig over.’

Vijf fte aan wethouders

Van Erk adviseert om gesprekken te starten tussen de zes oppositiepartijen en de VVD en ook het CDA hiervoor uit te nodigen. Daarbij beveelt hij aan gezamenlijke bijeenkomsten te organiseren onder leiding van een externe formateur. ‘Laat het dossier “de Schelft” niet leidend zijn voor het vormen van een nieuwe coalitie’, adviseert hij eveneens. De stemming gaat hoe dan ook op 26 september plaatsvinden, maar de meeste partijen zien deze stemming ‘niet als eindpunt’. Ook adviseert Van Erk om vijf fte aan wethouders in plaats van de huidige vier. Dat aantal vindt hij ‘te mager’ voor een gemeente met de omvang en de ambities van Noordwijk. Ook zouden er voldoende ervaren mensen in het college moeten zitten en zou het coalitieakkoord vóór die 26 september gereed moeten zijn.

Robert Strijk formateur

Na de toelichting van Van Erk op zijn verslag tijdens een informatiebijeenkomst op 5 september hebben de elf fracties afgesproken om oud-wethouder van Leiden en oud-gedeputeerde van Utrecht, Robert Strijk (D66) te vragen als formateur. Zij geven hem mee dat het gewenst is de vaart erin te houden, dat hij start met een open houding op basis van het advies van de verkenner en met alle fracties in gesprek gaat. Dat verzoek heeft Strijk aangenomen. Hij zou deze week nog beginnen.